Πανευρωπαϊκό πλαίσιο για την Kοινωνική και Aληλέγγυα Oικονομία


Εάν αποφασίσετε την δημιουργία της δικής σας ΚοινΣΕπ και έχετε μια καλή ιδέα που πληροί τα κριτήρια του νόμου 4430/2016 ελάτε σε επαφή μαζί μας από εδώ για να σας βοηθήσουμε με την 10χρονη εμπειρία μας στον τομέα της Κοινωνικής Οικονομίας και στην Δημιουργία άνω των 620 Επιτυχημένων ΚοινΣΕπ


Στο νέο στάδιο που βρίσκεται η κοινωνική και αλληλέγγυα οικονομία (ΚΑΛΟ), οφείλει να αναζητήσει συμμαχίες σε ένα ευρωπαϊκό επίπεδο, με στόχο την αλλαγή του θεσμικού πλαισίου. Και αυτό, βέβαια, στην κατεύθυνση μιας οικονομικής δημοκρατίας και όχι ως άλλοθι για νεοφιλελεύθερες πολιτικές.

Τα κινήματα των πολιτών εντάσσουν την ΚΑΛΟ στο πλαίσιο μιας στρατηγικής βιώσιμης και εναλλακτικής κοινωνικής, παραγωγικής και περιβαλλοντικής ανασυγκρότησης, ως τρίτο τομέα της οικονομίας, πέρα από το κράτος και την αγορά. Είναι όμως αυτό εφικτό; Και με ποιόν τρόπο;

Υπάρχουν πλευρές της σημερινής ευρωπαϊκής πολιτικής που θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν, παρόλο που ο σκληρός πυρήνας της ευρωπαϊκής ελίτ μιλάει για «κοινωνική οικονομία της αγοράς». Μπορεί, λοιπόν, να γίνει χρήση του ευρωπαϊκού θεσμικού και κανονιστικού πλαισίου καθώς και των εργαλείων του, όχι όμως για να υιοθετηθεί άκριτα η κυρίαρχη αντίληψή του αλλά για να ενισχυθεί η ΚΑΛΟ στην Ελλάδα. Και παράλληλα, για να γίνει προσπάθεια βελτίωσής του.

Με βάση τις σημαντικές εισηγήσεις στη μεγάλη Ημερίδα -Δημόσια ακρόαση για την ΚΑΛΟ, που οργανώσαμε το 2011 στις Βρυξέλλες, με τη συμμετοχή όλων των σημαντικών εμπλεκομένων με το θέμα ευρωπαϊκών φορέων, εκδόθηκε και σχετικός τόμος με τίτλο «Η Κοινωνική Οικονομία ως απάντηση στην οικο-κοινωνικο-οικονομική κρίση».

Σημαντική εξέλιξη στην πορεία ανάπτυξης του σχετικού προβληματισμού αλλά κυρίως στην έμπρακτη υλοποίηση των αρχών της ΚΑΛΟ με τη δημιουργία ή στήριξη διάφορων πρωτοβουλιών στη Θεσσαλονίκη, ήταν το 2011 και η συγκρότηση της ΠΡΩ.Σ.Κ.ΑΛ.Ο. (Κίνηση 136 και συνεταιρισμοί για το νερό, κοινωνικός καταναλωτικός συνεταιρισμός BIOS, Πρωτοβουλία για την Κοινωνική Διαχείριση των Απορριμμάτων κ.α.)

Την άνοιξη του 2015, επισκεφτήκαμε και καταθέσαμε προτάσεις για την υιοθέτηση νέου πλαισίου για την ΚΑΛΟ σε όλα τα σχετικά υπουργεία και τις Γεν. Γραμματείες της νέας κυβέρνησης. Τον Σεπτέμβριο του 2015 στο 1ο Αναπτυξιακό Συνέδριο του Δήμου Θεσσαλονίκης εισηγηθήκαμε προτάσεις για τη στήριξη της ΚΑΛΟ από την Αυτοδιοίκηση και στην αρχή του 2016 καταθέσαμε δημόσια συγκεκριμένες προτάσεις ανάπτυξης της ΚΑΛΟ.

Ενόψει της διαμόρφωσης του νομοθετικού πλαισίου για την ΚΑΛΟ, το Οικολογικό Δίκτυο, τα στελέχη του και οι φορείς μέσα από τους οποίους έχουν δουλέψει πλευρές του σημαντικού αυτού ζητήματος, καταθέσαν έγκαιρα αλλά και στη διαβούλευση μια σειρά αναλυτικών προτάσεων για να ενσωματωθούν στις ασκούμενες πολιτικές.

Τελικά η χώρα μας απόκτησε μια βελτιωμένη νομοθεσία για την κοινωνική και αλληλέγγυα οικονομία (ΚΑΛΟ). Βεβαίως, δεν ενσωμάτωσε όλες τις θετικές προτάσεις που κατατέθηκαν κατά τη διάρκεια των τελευταίων χρόνων και της διαβούλευσης αλλά υπάρχει ένα καλύτερο πλαίσιο, που επιδέχεται νέων βελτιώσεων και πάνω στο οποίο θα βασιστούν οι διάφορες μορφές της ΚΑΛΟ, που πρέπει να αναπτυχθούν και να αποκτήσουν βαθύτερες ρίζες στην ελληνική κοινωνία.

Οφείλουμε, όμως, να δούμε την ευρωπαϊκή διάσταση.

Αξιοποίηση του ευρωπαϊκού πλαισίου

Από τις προτάσεις που κάναμε το 2011, έχουν υιοθετηθεί κάποιες στην Έκθεση σχετικά με την κοινωνική επιχειρηματικότητα και την κοινωνική καινοτομία στην καταπολέμηση της ανεργίας, που υπερψηφίστηκε στις 10.9.2015 από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Παρόλο που αναφέρεται και σε ιδιωτικά κεφάλαια, ταυτόχρονα δέχεται την «υπεροχή των ατομικών και των κοινωνικών στόχων έναντι των συμφερόντων του κεφαλαίου» (1), εκφράζει τη «βαθιά του απογοήτευση για το χαμηλό επίπεδο αναγνώρισης της ΚΑΛΟ σε ευρωπαϊκό επίπεδο» (44), δηλώνει ότι η ΚΑΛΟ «δεν μπορεί να υποκαταστήσει το κράτος πρόνοιας και τις κοινωνικές υπηρεσίες» (4) εκφράζει την «απογοήτευσή του για το γεγονός ότι στη στρατηγική της Επιτροπής για την ψηφιακή ενιαία αγορά δεν γίνεται αναφορά στις επιχειρήσεις της κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας» (23) κ.α.

Επίσης, όπως είχαμε προτείνει το 2011, βρίσκεται σε εξέλιξη Written Declaration για να οριστεί το 2018 ως Ευρωπαϊκό Έτος κοινωνικής και αλληλέγγυας Οικονομίας.

Ταυτόχρονα, αναμένεται πριν εκπνεύσει το 2016 έκθεση 70 εμπειρογνωμόνων της Ευρ. Επιτροπής, που θα συστήσουν δράσεις και προς τα κράτη μέλη, ώστε να γίνουν πιο ορατά τα εγχειρήματα κοινωνικής οικονομίας.

Υπάρχει, ως γνωστόν, η εμβληματική πρωτοβουλία στο πλαίσιο της στρατηγικής Ευρώπη 2020 -Ένωση καινοτομίας: Η Επιτροπή σημειώνει ότι πρέπει να προχωρήσει «Εμπλέκοντας όλους τους παράγοντες και όλες τις περιφέρειες στον κύκλο της καινοτομίας: όχι μόνο τις μεγάλες εταιρείες αλλά και τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις σε όλους τους τομείς, συμπεριλαμβανομένων του δημόσιου τομέα, της κοινωνικής οικονομίας και των ίδιων των πολιτών (κοινωνική καινοτομία)».

Και προσδιορίζει ότι: «Η κοινωνική καινοτομία είναι ένα σημαντικό νέο πεδίο που πρέπει να τροφοδοτηθεί. Πρόκειται για την αξιοποίηση της ευρηματικότητας που έχουν φιλανθρωπικές οργανώσεις, ενώσεις και κοινωνικοί επιχειρηματίες για να βρίσκουν νέους τρόπους κάλυψης εκείνων των κοινωνικών αναγκών που δεν ικανοποιούνται από την αγορά ή από τον δημόσιο τομέα».

Είναι γνωστό ότι η σύνδεση της κοινωνικής οικονομίας με την κάλυψη αναγκών που δεν ικανοποιούνται από την αγορά ή από τον δημόσιο τομέα, έχει αποτελέσει επιλογή της νεοφιλελεύθερης πολιτικής σε ότι αφορά τις κοινωνικές υπηρεσίες και την απορρύθμιση της αγοράς εργασίας. Επίσης, υπάρχει σύγχυση με την εταιρική κοινωνική ευθύνη. Σε χώρες όμως που έχουν πληγεί από τις πολιτικές λιτότητας, η κοινωνική και αλληλέγγυα οικονομία καλείται να παίξει έναν ρόλο ο οποίος αφορά τόσο την κοινωνική, όσο και την παραγωγική και περιβαλλοντική ανασυγκρότηση, με την υιοθέτηση εναλλακτικών ποιοτικών στόχων σε όλα τα επίπεδα.

Είναι χρήσιμο να αναφερθεί ότι, παρόλο που δεν υπάρχει σαφής και ενιαίος ορισμός για την κοινωνική οικονομία, αρκετά ευρωπαϊκά κείμενα αναφέρονται σε αυτήν με συγκεκριμένο τρόπο, όπως:

● Οδηγός ΕΕ για τη συνεκτίμηση κοινωνικών πτυχών στις δημόσιες συμβάσεις: Η Επιτροπή σημειώνει ότι θα ήταν «χρήσιμο να εξασφαλιστεί ότι οι πρακτικές σύναψης εμπορικών συμφωνιών είναι ανοικτές σε φορείς όπως οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, οι επιχειρήσεις κοινωνικής οικονομίας και στον τομέα εθελοντικών και κοινοτικών οργανώσεων, ανεξαρτήτως της νομικής μορφής που προσλαμβάνουν».

● Ευρωπαϊκή πλατφόρμα για την καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού: Η Πλατφόρμα προσφέρει «ένα ευρωπαϊκό πλαίσιο για την κοινωνική και εδαφική συνοχή και έχει ως άξονα τις συμπράξεις και τον έλεγχο του δυναμικού της κοινωνικής οικονομίας». Η Επιτροπή έχει δηλώσει πως «θα υποστηρίξει την ανάπτυξη της κοινωνικής οικονομίας ως μέσου ενεργού ένταξης διευκολύνοντας την πρόσβαση σε χρηματοδοτικά προγράμματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης στον τομέα αυτό. Βασική Δράση: Νομοθεσία που θα δημιουργεί ένα πλαίσιο διευκόλυνσης για την ανάπτυξη επενδυτικών κεφαλαίων αλληλεγγύης, που θα ενίσχυαν το αποτέλεσμα των εθνικών πρωτοβουλιών».

● Στήριξη της ανάπτυξης των μικρών επιχειρήσεων της ΚΑΛΟ με βάση τον ευρωπαϊκό μηχανισμό μικροχρηματοδοτήσεων Progress: Στόχος είναι η επέκταση της μικροπίστωσης στις ευάλωτες ομάδες και η διευκόλυνση της δημιουργίας επιχειρήσεων.

Συμμαχίες για νέες πολιτικές

Μέσα από τη συγκρότηση συμμαχιών και την υιοθέτηση κατάλληλων πολιτικών, μπορούν να επιδιωχτούν και μέσα από τις υπάρχουσες δομές λήψης αποφάσεων της ΕΕ βελτιώσεις, όπως οι εξής:

> Επιτάχυνση της πορείας προς ένα πανευρωπαϊκό πλαίσιο για την ΚΑΛΟ. Αναβαθμισμένη αναγνώριση της ΚΑΛΟ σε όλους τους τομείς πολιτικής της Ε.Ε. Στατιστική αναγνώριση των εγχειρημάτων της ΚΑΛΟ και της παραγωγικότητάς τους, αναβάθμιση της παροχής συμβουλευτικών υπηρεσιών για νέες πρωτοβουλίες, ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών σχετικά με δίκτυα, επικοινωνία και προώθηση μέσω οικονομικών και φορολογικών πολιτικών. Διασάφηση των ευρωπαϊκών κανόνων κρατικής βοήθειας.

> Αναγνώριση από τους ευρωπαϊκούς κανόνες ανταγωνισμού των ιδιαιτεροτήτων των συνεταιριστικών τραπεζών, στεγαστικών ταμιευτηρίων, πιστωτικών ενώσεων και ταμείων αλληλασφάλισης. Ιδίως σε ό,τι αφορά σε θέματα επάρκειας κεφαλαίων και διασφάλισης των καταθέσεων, υπάρχει πάντα ο πραγματικός κίνδυνος ότι τα εγχειρήματα της ΚΑΛΟ θα κληθούν να πληρώσουν τον λογαριασμό για τον τυχοδιωκτισμό των κερδοσκοπικών επιχειρήσεων.

> Υιοθέτηση σύγχρονης ευρωπαϊκής νομοθεσίας για τις μορφές της ΚΑΛΟ ώστε να προσφέρει ευελιξία και πλήρη αναγνώριση στις ιδιαιτερότητές τους, να εγγυάται υψηλής ποιότητας απασχόληση και να λειτουργεί ανεξάρτητα από τις εθνικές νομοθεσίες.

> Υποστήριξη της ευρύτερης αναγνώρισης του ρόλου της ΚΑΛΟ σε πολιτικά εγχειρήματα όπως η Πρωτοβουλία της Ε.Ε. για την Κοινωνική Επιχειρηματικότητα, η Πράξη για την Ενιαία Αγορά ή τις διάφορες στρατηγικές απασχόλησης και κοινωνικής ένταξης.

> Συμβολή στην προώθηση της δημιουργίας συνεργατικών σχημάτων που βασίζονται στην κοινωνική οικονομία στο πλαίσιο της πολιτικής συνοχής της Ε.Ε. (ΕΚΤ, ΕΤΠΑ κλπ).

> Πίεση για χρηματοδότηση σε έργα βασιζόμενα στην ΚΑΛΟ, βελτίωση των στατιστικών στοιχείων σχετικά με την υφιστάμενη κατάσταση της κοινωνικής οικονομίας στα διάφορα κράτη-μέλη και πλήρη αξιοποίηση του δυναμικού των αντίστοιχων παραγόντων και για την προώθηση της βιώσιμης τοπικής ανάπτυξης και ευημερίας.

> Απλοποιήσεις του Καταστατικού της Ευρωπαϊκής Συνεταιριστικής Επιχείρησης (ΕΣΕ), τη μοναδική νομική μορφή κοινωνικής οικονομίας που προβλέπεται σε επίπεδο ΕΕ, μετά την απόσυρση των προτάσεων περί Ευρωπαϊκού Σωματείου και Ευρωπαϊκού Ταμείου Αλληλοβοήθειας από την Επιτροπή το 2003. Συμμετοχή στην ολοκλήρωση του Καταστατικού του Ευρωπαϊκού Ιδρύματος.

> Εξασφάλιση ίσης μεταχείρισης των επιχειρήσεων ΚΑΛΟ με τις συμβατικές επιχειρήσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο, με την υιοθέτηση πρότυπου ευρωπαϊκού καταστατικού στα ιδρύματα, τα αλληλασφαλιστικά ταμεία και τις ενώσεις προσώπων, τον ορισμό σαφών κανόνων, οι οποίοι θα προσδιορίζουν τις οντότητες που θα επιτρέπεται να δραστηριοποιούνται νόμιμα ως επιχειρήσεις ΚΑΛΟ, τη δημιουργία εθνικών μητρώων και συναφών δορυφορικών λογαριασμών και τη συλλογή δεδομένων από την EUROSTAT.

> Συμβολή στην κατάρτιση ενός Ευρωπαϊκού Καταστατικού για τα Αυτοδιαχειριζόμενα -Αλληλοβοηθητικά Ασφαλιστικά Ταμεία Υγείας, συνεκτιμώντας ότι μελέτη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τον ρόλο των Αυτοδιαχειριζόμενων Ταμείων Υγείας στον 21ο αιώνα, έδειξε ότι είναι πιο ανθεκτικά από τις μετοχικές ασφαλιστικές εταιρείες, ιδιαίτερα σε περιόδους κρίσης.

> Εξασφάλιση επαρκούς μεταβατικής περιόδου για τα ταμεία αλληλασφάλισης, διότι χρειάζονται πολύ περισσότερο χρόνο για την αύξηση του κεφαλαίου τους απ’ ό,τι οι εταιρείες ασφάλισης που βασίζονται σε μετοχικά κεφάλαια. Ιδίως τα μικρά ταμεία αλληλασφάλισης, τα οποία ειδικεύονται στην ασφάλιση κατά συγκεκριμένων κινδύνων, δεν θα πρέπει να επιβαρύνονται με γραφειοκρατικές απαιτήσεις που έχουν σχεδιαστεί για εταιρείες μετοχικού κεφαλαίου, ιδίως σε ό,τι αφορά τον υπολογισμό αποθεματικών, τη διοικητική δομή και άλλους κανόνες.

> Προώθηση και στήριξη των εγχειρημάτων της ΚΑΛΟ μέσω των περιφερειακών και διαρθρωτικών ταμείων, με ταυτόχρονη αντιμετώπιση της γραφειοκρατίας.

> Προσαρμογή των ευρωπαϊκών κανονισμών υγιεινής τροφίμων στις συνθήκες του μικρού παραγωγού. Προώθηση λύσεων για νέους, καινοτόμους αγρότες, που αναζητούν γη για αειφόρες καλλιέργειες.

> Αναθεώρηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1435/2003 προκειμένου να απλουστευθεί και να μειωθεί ο αριθμός των παραπομπών στην εθνική νομοθεσία και να θεσπιστούν πιο ουσιαστικοί ευρωπαϊκοί κανόνες.

> Συμμετοχή στην ανάπτυξη ευρωπαϊκών δράσεων για την επίλυση των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι διάφοροι τύποι ΚΑΛΟ εξαιτίας του μοντέλου και των στόχων τους, του τρόπου λειτουργίας και της νοοτροπίας τους, σε τομείς όπως οι δημόσιες προμήθειες, η εταιρική νομοθεσία, η πολιτική ανταγωνισμού, η κρατική συνδρομή, οι κοινωνικές υπηρεσίες, η φορολόγηση, η στατιστική, η λογιστική, η χρηματοδότηση κτλ.

> Στήριξη των δράσεων του REVES (Ευρωπαϊκά Δίκτυα Πόλεων και Περιφερειακών Περιοχών για την Κοινωνική Οικονομία) που συνδέει τις τοπικές αρχές με τα εγχειρήματα της ΚΑΛΟ.

> Προώθηση της δημιουργίας ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας εγχειρημάτων Κοινωνικής Οικονομίας.

> Ενεργή συμμετοχή στην Ευρώπη της Κοινωνικής Οικονομίας που δημιούργησε η Επιτροπή ως συμβουλευτική ομάδα σε θέματα ΚΑΛΟ και η οποία εξελίχθηκε σε σημαντική ανεξάρτητη ένωση. Η SOCIAL ECONOMY EUROPE, είναι ένας οργανισμός που τα μέλη του αντιπροσωπεύουν τις εξής οικογένειες της ΚΑΛΟ σε ευρωπαϊκό επίπεδο:

● Cooperatives Europe για τους συνεταιρισμούς,

● AIM (Διεθνής Ένωση Αλληλοβοηθητικών/Αυτοδιαχειριζόμενων Ταμείων Υγείας) για τα αλληλασφαλιστικά ταμεία,

● AMICE (Ένωση Αλληλοβοηθητικών Συνεταιρισμών Ασφαλιστών και Ασφάλισης στην Ευρώπη) για τα αλληλασφαλιστικά ταμεία,

● CEDAG (Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Εθελοντικών Οργανισμών) για τις ενώσεις,

● European Foundation Centre (Ευρωπαϊκό Κέντρο Ιδρυμάτων) για τα ιδρύματα

Η ΚΑΛΟ, μέσα από τυπικές ή και άτυπες οργανωτικές μορφές, με εγχειρήματα που έχουν προκύψει από αμεσοδημοκρατικές διαδικασίες βάσης, δηλαδή από τα κάτω, αποτελεί προνομιακό εργαλείο για την παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας και ήδη τα τελευταία χρόνια έχει αρχίσει να ανθίζει πάνω στο έδαφος της κρίσης. Καιρός να συμβαδίσουμε με όσα πρωτοποριακά συμβαίνουν στην ευρωπαϊκή ήπειρο αλλά και πέρα από αυτήν.

https://makthes.gr