Εάν αποφασίσετε την δημιουργία της δικής σας ΚοινΣΕπ και έχετε μια καλή ιδέα που πληροί τα κριτήρια του νόμου 4430/2016 ελάτε σε επαφή μαζί μας από εδώ για να σας βοηθήσουμε με την 10χρονη εμπειρία μας στον τομέα της Κοινωνικής Οικονομίας και στην Δημιουργία άνω των 620 Επιτυχημένων ΚοινΣΕπ
Αθήνα, 20/10/2016
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, στις χώρες της Δύσης, και ιδιαίτερα τις αναπτυγμένες ευρωπαϊκές χώρες, εκεί που δεν υπάρχουν, ούτε υπήρξαν ποτέ αριστερές κυβερνήσεις, ο τομέας της Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας είναι εξαιρετικά αναπτυγμένος, συμβάλλοντας στο ΑΕΠ σε ποσοστό μέχρι και 20%.
Όμως, στην Ελλάδα αυτός ο εναλλακτικός τομέας είναι στα σπάργανα, παρά την άλλοτε ακμή του συνεταιριστικού κινήματος.
Θέλω να πω, ότι μ’ αυτό το νομοσχέδιο δεν ανακαλύπτουμε εκ νέου τον τροχό, αλλά προσπαθούμε να συμπυκνώσουμε μια παγκόσμια, ποικιλόμορφη εμπειρία συλλογικής παραγωγής και οικονομικής δράσης, που δεν βασίζεται στο ατομικό κέρδος και στον ιδιωτικό ή κρατικό έλεγχο των μέσων παραγωγής, αλλά μπορεί να είναι αποτελεσματική και οικονομικά – και με αυτό εννοώ από την σκοπιά του βιοπορισμού των ίδιων των εργαζομένων – και κυρίως κοινωνικά.
Υπάρχουν παραδείγματα παγκόσμιας εμβέλειας, συνεταιριστικών επιχειρήσεων, όπως η Mondragon στην Ισπανία, που κατάφεραν όχι μόνο να έχουν τεράστιο ειδικό βάρος στην εγχώρια παραγωγή, αλλά να συναγωνίζονται διεθνώς ακόμη και πολυεθνικές καπιταλιστικές επιχειρήσεις.
Φυσικά, δεν μας βρίσκουν σύμφωνους όλες οι πρακτικές που χρησιμοποιεί η συγκεκριμένη συνεταιριστική πολυεθνική, αλλά είναι ένα παράδειγμα που δείχνει τις δυνατότητες.
Για μας, η Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία αντιστοιχεί φυσικά στην κοσμοθεωρία μας και στα οράματά μας για τον οικονομικό και κοινωνικό μετασχηματισμό, για τη μετάβαση σε ένα άλλο μοντέλο παραγωγής και παραγωγικών σχέσεων.
Κατά κάποιο τρόπο είναι μια προβολή στο μέλλον που ονειρευόμαστε.
Αλλά αυτό είναι κάτι πολύ μακροπρόθεσμο, κανείς μας δεν είναι τόσο αφελής ώστε να ισχυριστεί ότι με ένα νομοσχέδιο θα γίνει ένα μαγικό άλμα στο μέλλον αυτό.
Ωστόσο, η ανάγκη να ανοίξουμε αυτό το παράθυρο προς έναν εναλλακτικό τρόπο παραγωγής προκύπτει από την ίδια την τραγική αποτυχία του κυρίαρχου τρόπου παραγωγής , αυτού που βασίζεται στο ατομικό κέρδος.
Οι νεοφιλελεύθεροι λένε ότι η απληστία, παρά το αρνητικό φορτίο που έχει η έννοια αυτή, είναι δύναμη προόδου και ανάπτυξης.
Ναι, αλλά ταυτόχρονα αποδεικνύεται δύναμη απίστευτης καταστροφής.
Η χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 είναι πια το κορυφαίο παγκόσμιο παράδειγμα γι’ αυτό.
Κι ακόμη, η ιδιαίτερη μορφή που πήρε η κρίση στην Ελλάδα, είναι επίσης ένα παράδειγμα συλλογικής αποτυχίας και αδυναμίας του ιδιωτικού τομέα της οικονομίας, ιδιαίτερα του μεγάλου, της κρατικοδίατης και τραπεζοδίαιτης εγχώριας επιχειρηματικότητας που, μόλις έχασε την πρόσβαση στην εύκολη πίστωση και στις κρατικές προμήθειες, γέμισε τη χώρα επιχειρηματικά κουφάρια και ανέργους, προσπαθώντας μόνο να περισώσει τον προσωπικό της πλούτο και τα κέρδη που ταξίδεψαν στις τράπεζες και τις offshore όλου του κόσμου.
Φυσικά – και σας προλαβαίνω σ’ αυτό – μια αντίστοιχη συλλογική αποτυχία επέδειξε και ο κρατικός τομέας της οικονομίας και, κυρίως οι κρατικές πολιτικές που επί δεκαετίες μεροληπτούσαν μέσω της φορολογίας, της τραπεζικής πίστης, του συστήματος προμηθειών, των πελατειακών σχέσεων της πολιτικής με την οικονομική ελίτ, υπέρ μιας σε μεγάλο βαθμό παρασιτικής επιχειρηματικότητας, που συμπυκνώνεται στο φαινόμενο της λεγόμενης διαπλοκής.
Με το νομοσχέδιο θέλουμε να δώσουμε στα κατ’ εξοχήν θύματα αυτών των συλλογικών αποτυχιών που περιέγραψα πριν, τους ανέργους, τους νέους ανθρώπους με τα υψηλά προσόντα που δεν βρίσκουν εργασία, τους εργαζόμενους των εγκαταλελειμμένων από τους ιδιοκτήτες τους επιχειρήσεων, τους μικροεπιχειρηματίες και επαγγελματίες που έχουν χρεοκοπήσει ή πνίγονται από τα χρέη προς το Δημόσιο, τις τράπεζες και τους προμηθευτές τους, τις τοπικές κοινωνίες που βλέπουν τις κοινόχρηστες υποδομές και υπηρεσίες να παρακμάζουν λόγω υποχρηματοδότησης,
την ευκαιρία να ξεδιπλώσουν συλλογικά τις δημιουργικές τους δυνάμεις.
Στη διάρκεια της κρίσης και των μνημονίων γεννήθηκαν πολλές τέτοιες συλλογικές πρωτοβουλίες, που όμως σκόνταφταν στα κενά και τις ανεπάρκειες της ισχύουσας νομοθεσίας, που σε ένα βαθμό έδωσαν και σε κάποιος επιτήδειους την ευκαιρία να κρύψουν ιδιοτελείς, κερδοσκοπικές επιδιώξεις κάτω από τον μανδύα της Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας.
Σήμερα, με το νομοσχέδιο, επιλύουμε το ζήτημα των εναλλακτικών νομικών μορφών που μπορεί να πάρει η ΚΑΛΟ, ώστε να είναι πράγματι διακριτή από τον ιδιωτικό και τον κρατικό τομέα της οικονομίας.
Επιδίωξη και φιλοδοξία μας είναι να δημιουργήσουμε με τον νόμο αυτό ένα περιβάλλον πραγματικά υποστηρικτικό σ’ αυτόν τον τομέα και γι’ αυτό δρομολογεί λύσεις στα ζητήματα της χρηματοδότησης, της φορολογικής και ασφαλιστικής μεταχείρισης και της πρόσβασης στις δημόσιες συβάσεις.
Θέλουμε έναν τομέα ΚΑΛΟ πραγματικά ανταγωνιστικό προς τον ιδιωτικό και τον κρατικό τομέα- και ας μην μας τρομάζει η λέξη, που άλλωστε είναι οικεία στα μέλη της αντιπολίτευσης: όλοι ομνύουν στην «ανταγωνιστικότητα», ας συμφιλιωθούν και με την ιδέα ενός «ανταγωνιστικού» τομέα ΚΑΛΟ.
Πρέπει να αντιληφθούμε ότι η ελληνική οικονομία, καλώς ή κακώς, υφίσταται μέσω της κρίσης και των πολιτικών που πηγάζουν από τα Μνημόνια έναν τεράστιο μετασχηματισμό.
Μέσω της διαχείρισης των κόκκινων τραπεζικών δανείων, της υπό νομοθέτηση δικαδικασίας του εξωδικαστικού συμβιβασμού για οφειλές σε τράπεζες, δημόσιο και προμηθευτές, θα προκύψει μια τεράστια αναδιάρθρωση της παραγωγικής βάσης της χώρας.
Είναι βέβαιο ότι θα δημιουργηθούν μεγάλα παραγωγικά κενά που δεν θα καλυφθούν από ιδιωτικές επενδύσεις, παρότι θα αντιστοιχούν σε ζωτικές ανάγκες της κοινωνίας, από το κύκλωμα της διατροφής μέχρι τις κοινωφελείς υπηρεσίες των τοπικών κοινωνιών.
Σ’ αυτά τα παραγωγικά κενά θέλουμε να ωθήσουμε το δημιουργικό, παραγωγικό δυναμικό της χώρας μέσα από πρωτοβουλίες συλλογικής, μη κερδοσκοπικής δραστηριότητας.
Και γι’ αυτό αναπτύσσουμε μια ολοκληρωμένη Εθνική Στρατηγική για την ΚΑΛΟ, που το νομοσχέδιο αυτό είναι το πρώτο της βήμα.
Συμπυκνώνοντας τα βασικά στοιχεία αυτής της στρατηγικής, θα περιοριστώ σε μια επιγραμματική αναφορά στις βασικές έννοιες και αρχές που εισάγουμε με τη συζήτηση του νομοσχεδίου.
Α. Τι είναι η Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία
Εκτός από τον ιδιωτικό και το δημόσιο τομέα υπάρχει και ένας τρίτος τομέας της οικονομίας που παράγει αγαθά και υπηρεσίες, αυτός της Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας (ΚΑΛΟ).
Είναι ένας τομέας που προάγει το συλλογικό επιχειρείν.
Δίνει ευκαιρίες σε όλους εκείνους, που θέλουν να εργαστούν ή να δημιουργήσουν και δεν μπορούν ή δε θέλουν να το κάνουν με τη κλασσική οδό του ιδιωτικού τομέα.
Ο τομέας αυτός διαφοροποιείται από το δημόσιο και τον ιδιωτικό σε δύο βασικά σημεία:
Πρώτον, οι δραστηριότητες που αναπτύσσει δίνουν προτεραιότητα στον αξιοπρεπή βιοπορισμό των εργαζομένων, στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και στην κάλυψη των κοινωνικών αναγκών. Παράγουν προϊόντα και υπηρεσίες που δεν προσφέρονται ή δεν προσφέρονται επαρκώς από τον ιδιωτικό και το δημόσιο τομέα.
Δεύτερον, οι δραστηριότητες αυτές αναπτύσσονται, χωρίς να έχουν ως αυτοσκοπό την επιθετική κερδοφορία.
Στα συνεργατικά σχήματα οι εργαζόμενοι και τα μέλη αποφασίζουν δημοκρατικά για όλα όσα αφορούν τις δράσεις τους. Δεν υφίσταται η γνωστή σχέση εργοδότη-εργαζόμενου.
Το κέρδος που προκύπτει από την παραγωγή προϊόντων ή την παροχή υπηρεσιών, το μοιράζονται ισότιμα. Δηλαδή, όλες οι αποφάσεις λαμβάνονται με ισότιμη συμμετοχή, δημοκρατικά και συλλογικά
Είναι ο τομέας αυτός ανταγωνιστικός προς τον ιδιωτικό τομέα;
Ναι, και όχι – και εξηγώ:
Με τον τρόπο που περιέγραψα προηγούμενα είναι διαφορετικός, είναι ξεκάθαρα μία εναλλακτική μορφή οργάνωσης και λειτουργίας της παραγωγικής διαδικασίας. Και δεν πρέπει να το φοβόμαστε αυτό.
Η ΚΑΛΟ μπορεί να αποδείξει ότι η οικονομία μπορεί να κινείται, με σεβασμό στα κοινωνικά δικαιώματα και στα συλλογικά συμφέροντα της κοινωνίας, με σεβασμό στο φυσικό περιβάλλον και στις τοπικές κουλτούρες, χωρίς να κυνηγά αποκλειστικά το ατομικό κέρδος και, κυρίως επανεπενδύοντας μεγάλο μέρος του συλλογικού κέρδους υπέρ της αειφορίας της ίδιας παραγωγικής δραστηριότητας και υπέρ της τοπικής κοινωνίας.
Ταυτόχρονα, αν το δούμε από μια άλλη σκοπιά, δεν ανταγωνίζεται τον ιδιωτικό τομέα.
Δεν διεκδικεί μερίδιο του κέρδους, δεν αυτοοργανώνεται με στόχο να επιβιώσει στη βάση της μεγιστοποίησης του κέρδους του, ούτε επιδιώκει να γίνει το μετοχικό του κεφάλαιο ελκυστικό επειδή είναι κερδοφόρος.
Εδώ θα ήθελα να εξηγήσω στους βουλευτές του ΚΚΕ τι σημαίνει αυτοδιαχείριση, συλλογικότητα και έλεγχος των μέσων παραγωγής από τους συνεταιριστές, δίνοντας το παράδειγμα ενός συνεταιριστικού σχήματος, του «Καστρί».
Β. Γιατί χρειαζόταν ένα νομοσχέδιο;
Για την κυβέρνηση η ΚΑΛΟ δεν είναι μια ακόμη προνοιακή πολιτική για τους ευάλωτους. Είναι όμως εναλλακτικός τρόπος οικονομικής δραστηριότητας, που είναι φιλικός προς τις ευάλωτες ομάδες, γιατί αναγνωρίζει τον αποκλεισμό τους από τον ιδιωτικό τομέα και δημιουργεί άπλετο χώρο για αυτούς, για τη δημιουργική δραστηριότητα και την οικονομική συμμετοχή τους. Για εμάς είναι ένας άλλος τρόπος να εργαζόμαστε, να παράγουμε, και να καταναλώνουμε.
Η ΚΑΛΟ αποτελεί για εμάς οριζόντια προτεραιότητα. Το νομοσχέδιο εμπλουτίζει τις νομικές μορφές που μπορούν να πάρουν τα εγχειρήματα ΚΑΛΟ- με βασικό νέο στοιχείο τον συνεταιρισμό των εργαζομένων-, συμπληρώνει τα κενά της προηγούμενης νομοθεσίας για τις ΚΟΙΝΣΕΠ, και δίνει τη δυνατότητα συνεργειών των συνεταιριστικών εγχειρημάτων σε τοπική και εθνική κλίμακα. Μαζί με το νέο πλαίσιο εξυγίανσης και αναγέννησης των αγροτικών συνεταιρισμών που έχει προωθήσει το υπουργείο Οικονομίας, αποτελεί μια ολιστική νομική πλατφόρμα επανεκκίνησης του τρίτου τομέα της οικονομίας.
Γ. Ποια η διαδικασία που ακολουθήθηκε για να φτάσουμε εδώ
Για την αναθεώρηση του νόμου:
Πραγματοποιήθηκαν δημόσιες εκδηλώσεις, συζητήσεις με συνεταιριστικά σχήματα, και εγχειρήματα του πεδίου, παραγωγικούς φορείς και κόμματα.
Το νομοσχέδιο ετέθη σε δημόσια διαβούλευση λαμβάνοντας ουσιαστικά υπόψη τις παρατηρήσεις και τα σχόλια. Σχεδόν όλες οι παρατηρήσεις και τα σχόλια έχουν ενταχθεί στο σχέδιο νόμου που καλείστε να ψηφίσετε.
Μιλήσαμε με τον ILO, ανταλλάξαμε απόψεις με τη CICOPA, Ευρωπαϊκούς Συνεταιρισμούς,
Φυσικά, ένας νόμος δε φέρνει την άνοιξη. Ο νόμος δημιουργεί το περιβάλλον για την ανάπτυξη της ΚΑΛΟ, χρειάζονται όμως και άλλες ενέργειες.
Τι κάνουμε; Αναπτύσσουμε την…
Δ. Εθνική Στρατηγική για την ΚΑΛΟ
Αυτή κινείται σε τρεις κατευθύνσεις:
Α. Αλλαγές σε θεσμικό επίπεδο με κορυφαία το νομοσχέδιο για την ΚΑΛΟ
Β. Ανάπτυξη Υποστηρικτικών Εργαλείων με πιο σημαντικές τους Μηχανισμούς Υποστήριξης σε κάθε Περιφέρεια και το Ταμείο ΚΑΛΟ.
Εξασφαλίζουμε πόρους για την Κοινωνική Οικονομία: τουλάχιστον 157.000.000 ευρώ θα διατεθούν την επόμενη τριετία
– για να βοηθηθούν τα εγχειρήματα στο ξεκίνημά τους,
– για να δημιουργήσουμε νέες θέσεις εργασίας
– για να αναπτύξουμε εκείνο το μηχανισμό σε κάθε περιφέρεια που θα πληροφορεί δωρεάν και θα βοηθάει δωρεάν τους ανθρώπους που εμπλέκονται σε εγχειρήματα ΚΑΛΟ να δραστηριοποιηθούν στο ξεκίνημά τους.
Γ. Δράσεις δημοσιότητας
Ειπώθηκε από τους περισσότερους στη διαδικασία συζήτηση ότι η ΚΑΛΟ είναι ένα πεδίο που ο κόσμος δε γνωρίζει. Απ’ ό τι φάνηκε επίσης για πολλούς είναι μια προνοιακή πολιτική σε ένα κοινωνικό κράτος που καταρρέει. Ε λοιπόν, όχι. Η ΚΑΛΟ είναι για όλους τους πολίτες για όλες τις παραγωγικές δραστηριότητες. Πρέπει ο κόσμος να ενημερωθεί για τη δυναμική που έχει αυτός ο τομέας σε όλη την Ευρώπη, αλλά και σε όλο τον κόσμο.
Δράσεις δημοσιότητας λοιπόν. Εκθέσεις σε όλη την Ελλάδα, ηλεκτρονικές πλατφόρμες δικτύωσης και προώθησης των υπηρεσιών και των προϊόντων τους. Για να γίνει η ΚΑΛΟ ορατή.
Ε. Σε ποιους απευθύνεται;
– στους νέους με τα πολλά προσόντα και την υψηλή εξειδίκευση για να σταματήσουμε το brain drain
– στους άνεργους
– στους εργαζόμενους που δουλεύουν πολύ και πληρώνονται λίγο, στους εργαζόμενους των επιχειρήσεων που τις έχουν εγκαταλείψει οι ιδιοκτήτες τους και βλέπουν δυνατότητες να δουλέψουν οι ίδιοι, συλλογικά.
– στους μικροεπιχειρηματίες που αντιμετωπίζουν το φάσμα της χρεοκοπίας και του λουκέτου και βλέπουν τη δυνατότητα σε συλλογική βάση να κάνουν τη διαφορά.
Η Εθνική Στρατηγική για την ΚΑΛΟ, έχει όλες τις προϋποθέσεις να αποτελέσει το όχημα για τη δημιουργία νέων παραγωγικών σχημάτων που δεν συνθλίβονται μέσα στην οικονομία της αγοράς, ούτε φυτοζωούν μέσα σε μια νοσηρή εξάρτηση από το κράτος.
Η υψηλού επιπέδου γνώση, η καινοτομία, ο μεγάλος βαθμός εξειδίκευσης αλλά και η εφευρετικότητα στην προώθηση ενός προϊόντος ή μιας υπηρεσίας είναι το βασικό υπόβαθρο για να δημιουργηθούν βιώσιμες και επιτυχημένες συλλογικές επιχειρηματικές πρωτοβουλίες.
Φιλοδοξία μας είναι σε λίγα χρόνια να έχουμε ένα μετρήσιμο, με αξιόλογη συμμετοχή στο ΑΕΠ της χώρας, τομέα ΚΑΛΟ, συγκρίσιμο τουλάχιστον με τις επιδόσεις άλλων ευρωπαϊκών χωρών.
Όραμά μας είναι να αντικαταστήσουμε την απληστία για το ατομικό κέρδος, με μια απληστία για την ανθρώπινη δημιουργικότητα, συλλογικότητα και αλληλεγγύη.
