Εάν αποφασίσετε την δημιουργία της δικής σας ΚοινΣΕπ και έχετε μια καλή ιδέα που πληροί τα κριτήρια του νόμου 4430/2016 ελάτε σε επαφή μαζί μας από εδώ για να σας βοηθήσουμε με την 12χρονη εμπειρία μας στον τομέα της Κοινωνικής Οικονομίας και στην Δημιουργία άνω των 640 Επιτυχημένων ΚοινΣΕπ
«Φως» στο νέο θεσμικό πλαίσιο της Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας (ΚΑΛΟ) ρίχνει, μιλώντας αποκλειστικά στο asfalistiko.gr, ο ειδικός γραμματέας του υπουργείου Εργασίας Αντώνης Βόρλοου.
Ο Αντ. Βόρλοου μιλά αναλυτικά για τα χαρακτηριστικά της Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας, τονίζοντας ότι η αποκωδικοποίηση εννοιών, περιεχομένων και στόχων είναι εξαιρετικά σημαντική για την κατανόηση κάθε νέου πλαισίου το οποίο επιχειρεί να αλλάξει οπτικές, πρακτικές και κυρίως νοοτροπίες.
Η Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία επιχειρεί να αλλάξει συνολικά μια εμπεδωμένη κουλτούρα, με τις εν λόγω επιχειρήσεις να υπηρετούν τρεις κεντρικές αντιλήψεις: την κοινωνική προσφορά, τη δημοκρατία στη λήψη των αποφάσεων και τον περιορισμό του ατομικού επιχειρηματικού οφέλους, τονίζει ο Αντ. Βόρλοου.
Επίσης, στη συνομιλία μας μαζί του, ο ειδικός γραμματέας του υπουργείου Εργασίας περιγράφει αναλυτικά το πρόγραμμα επιχορήγησης των φορέων ΚΑΛΟ, που αναμένεται να προκηρυχτεί το φθινόπωρο, ενώ αναφέρεται και στις δράσεις που προγραμματίζονται από το υπουργείο Εργασίας, με τα κέντρα στήριξης και τις εκθέσεις να έχουν καθοριστικό ρόλο στην περαιτέρω ανάπτυξη του θεσμού.
Θα θέλαμε αρχικά να μας δώσετε έναν ορισμό για το τι είναι Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία…
Η Κοινωνική Αλληλέγγυα Οικονομία είναι ένα πεδίο το οποίο στη χώρα μας είναι σχετικά καινούργιο. Σε διάφορες χώρες του εξωτερικού έχει αναπτυχθεί εδώ και πολύ καιρό. Ο πλήρης ορισμός δεν είναι ακόμη ξεκαθαρισμένος. Σε κάθε χώρα ορίζεται διαφορετικά. Στη χώρα μας ένας φορέας για να θεωρηθεί ότι ασχολείται με την Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία πρέπει να έχει τρία βασικά χαρακτηριστικά: να έχει κοινωνικό σκοπό, να έχει περιορισμό στη διανομή των κερδών όταν είναι επιχείρηση και να έχει δημοκρατικό τρόπο στη λήψη των αποφάσεων.
Θέλετε να μας πείτε γιατί διαφοροποιείται η Ελλάδα σε σχέση με τις άλλες χώρες όσον αφορά στο χαρακτήρα της Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας;
Να πω καταρχάς ότι το πεδίο της Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας είναι βαθιά ιδεολογικό. Εξαρτάται από την οπτική γωνία και την κοσμοθεωρία που έχει η κάθε χώρα για το πώς θα ορίσει την Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία. Υπάρχουν δύο μεγάλες σχολές: Η μία λέει ότι βασικός σκοπός της κοινωνικής επιχειρηματικότητας είναι το κοινωνικό αποτέλεσμα, ανεξαρτήτως του τρόπου επίτευξης. Μπορεί να είναι μια κοινωνική επιχείρηση που λειτουργεί καθαρά κερδοσκοπικά, φέρνει, όμως, κοινωνικό αποτέλεσμα κι αυτή θεωρείται κοινωνική επιχείρηση. Η άλλη σχολή σκέψης λέει «ναι», ο κοινωνικός σκοπός είναι πολύ σημαντικός, αλλά μας ενδιαφέρει και πώς το κάνεις. Οπότε, η δημοκρατική λειτουργία και ο περιορισμός στη διανομή των κερδών, που σημαίνει ότι δεν κερδοσκοπεί κάποιος από το αποτέλεσμα της κοινωνικής επιχείρησης, είναι πολύ σημαντικά.
Εμείς ακολουθούμε τη δεύτερη σχολή σκέψης. Η πρώτη σχολή σκέψης ακολουθείται κυρίως από τις αγγλοσαξονικές χώρες. Η Αγγλία, η Αμερική ακολουθούν αυτό το μοντέλο. Η Νότια Ευρώπη, η Γαλλία, η Ισπανία, η Ιταλία κι εμείς, καθώς και άλλες χώρες, της Λατινικής Αμερικής για παράδειγμα, ακολουθούν το δικό μας μοντέλο.
Μπορείτε να μας δώσετε μια εικόνα για το ενδιαφέρον που υπάρχει; Πόσες επιχειρήσεις έχουν ξεκινήσει μέσα στα δύο αυτά χρόνια – γιατί είναι μικρό το χρονικό διάστημα που ισχύει το νέο θεσμικό πλαίσιο – σε τι κλάδους αναφέρονται και πόσος κόσμος εμπλέκεται;
Το προηγούμενο μητρώο του νόμου 4019 είχε φτάσει να έχει εγγεγραμμένους γύρω στους 800 φορείς. Στο πλαίσιο του νόμου 4430/16 έγινε η διαδικασία μετάπτωσης, όπου οι παλιοί φορείς περνούσαν στο νέο μητρώο. Από τους παλιούς φορείς, λοιπόν, γύρω στους 500 μεταφέρθηκαν στο νέο μητρώο. Εκτός από τους 500 παλιούς φορείς, από το 2017 μέχρι σήμερα έχουν εγγραφεί άλλοι 600 φορείς. Αισίως, δηλαδή, έχουμε φτάσει στους 1.100. Αυτοί καλύπτουν μια ευρεία γκάμα, σε όλους τους κλάδους που λειτουργεί η ελληνική οικονομία. Σε όποιον κλάδο και να φανταστείτε λειτουργεί κι ένας φορέας Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας.
Πρόγραμμα ενημέρωσης και χρηματοδότηση φορέων Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας
Εκτιμάτε ότι ο κόσμος είναι ενημερωμένος για την Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία; Ξέρει περί τίνος πρόκειται; Μπορεί κάποιος, δηλαδή, να πάρει εύκολα το ερέθισμα για να ξεκινήσει μια ΚΟΙΝΣΕΠ ή μια άλλη επιχείρηση Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας;
Αυτή τη στιγμή η υποστήριξη που έχουν οι ενδιαφερόμενοι είναι κυρίως από θεσμικούς φορείς, από εμάς, δηλαδή, που απαντάμε σε κάποιες ερωτήσεις και δίνουμε τη δυνατότητα να διαδοθεί η έννοια της Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας. Όμως, στη στόχευσή μας και στο πλαίσιο του σχεδίου δράσης που έχουμε εκπονήσει, περιλαμβάνονται τρεις πυλώνες, με πρώτο τα κέντρα στήριξης. Σε πανελλαδική κλίμακα θα υπάρχουν περίπου 90 φορείς σε επίπεδο περιφερειακής ενότητας – τουλάχιστον ένας σε κάθε περιφερειακή ενότητα και σε μεγάλες περιφερειακές ενότητες περισσότεροι – οι οποίοι θα παρέχουν τρεις κατηγορίες υπηρεσιών με πρώτη την ενημέρωση. Αυτό που είπατε πριν, να μπορέσει να διαδοθεί η ιδέα στο ευρύ κοινό, τι είναι Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία… Κι αυτό έχει διττό στόχο. Ο πρώτος είναι να ενημερωθεί το κοινό για να μπορέσει στη συνέχεια να υποστηρίξει αυτά τα εγχειρήματα, να μπορεί να επιλέξει συνειδητά τα προϊόντα και τις υπηρεσίες σε σχέση με τον ανταγωνισμό της αγοράς, ο οποίος δεν έχει το κοινωνικό αποτέλεσμα που έχουν οι κοινωνικές επιχειρήσεις, οπότε να επιλέξει λόγω της προστιθέμενης αξίας των κοινωνικών επιχειρήσεων. Ο δεύτερος είναι, οι υποψήφιοι κοινωνικοί επιχειρηματίες να μάθουν τι είναι αυτό και περνώντας στο επόμενο στάδιο να τους βοηθήσει να στήσουν μια κοινωνική επιχείρηση. Κι αυτό γίνεται σε κάποια βήματα. Το πρώτο είναι ο υποψήφιος κοινωνικός επιχειρηματίας εκθέτει την ιδέα του. Για ποιο λόγο φτιάχνει την κοινωνική επιχείρηση. Κι αυτή είναι η αφετηρία της κοινωνικής επιχείρησης. Δεν είναι η επιχειρηματική ιδέα, είναι ο κοινωνικός σκοπός. Από αυτόν τον κοινωνικό σκοπό, στη συνέχεια, χτίζεται ένα επιχειρηματικό μοντέλο. Γιατί μιλάμε για μια επιχείρηση η οποία θα πρέπει να βγάζει τα έξοδά της. Για να βγάλει τα έξοδά της θα πρέπει να έχει κάποια έσοδα. Αυτό το επιχειρηματικό μοντέλο στη συνέχεια πλαισιώνεται από μια ομάδα ανθρώπων οι οποίοι το πιστεύουν. Πιστεύουν σε έναν κοινωνικό σκοπό και ότι με αυτό το μοντέλο μπορεί να τον επιτύχουν. Και οι κοινωνικές επιχειρήσεις έχουν ένα χαρακτήρα συνεργατικό, δεν είναι ατομικές επιχειρήσεις.
Στη συνέχεια, χτίζεται ένα επιχειρηματικό σχέδιο το οποίο έχει συγκεκριμένα νούμερα, συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα, συγκεκριμένους στόχους. Και στο τέλος κατατίθεται στο μητρώο ένα καταστατικό μαζί με το επιχειρηματικό σχέδιο που λέει ότι αυτή είναι η κοινωνική επιχείρηση και την ιδρύουμε…
Από τη στιγμή που έχει ιδρυθεί η κοινωνική επιχείρηση, υπάρχει και ένα επόμενο στάδιο. Το στάδιο της υποστήριξης των υφιστάμενων φορέων ή αυτών που μόλις έχουν ιδρυθεί. Εκεί, λοιπόν, τα κέντρα στήριξης θα παρέχουν υπηρεσίες, είτε για να τους βοηθήσουν στο κομμάτι της εδραίωσης της επιχειρηματικής τους λειτουργίας, είτε στο να προχωρήσουν και στο marketing, στην προώθηση, δηλαδή, των κοινωνικών επιχειρήσεων προς την αγορά, αξιοποιώντας τον κοινωνικό αντίκτυπο. Κι αυτό είναι πολύ σημαντικό.
Άρα, θα μπορεί να πάρει κανείς πληροφορίες και για να ξεκινήσει έναν φορέα Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας και αφού έχει ιδρυθεί ο φορέας, το κέντρο στήριξης θα είναι ένας σύμβουλος και για το marketing και για τις επόμενες κινήσεις ανάπτυξης…
Ακριβώς!..
Ποια θα είναι τα επόμενα βήματα εκτός από τα κέντρα πληροφόρησης;
Τα κέντρα στήριξης, είναι ο πρώτος πυλώνας ο οποίος αποτελείται κι αυτός από τρεις πυλώνες. Ο δεύτερος πυλώνας είναι οι επιχορηγήσεις, οι δράσεις επιχορήγησης των φορέων Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας με ένα κεφάλαιο για να μπορέσουν να ξεκινήσουν μια επιχειρηματική δραστηριότητα ή να αναπτύξουν μια δραστηριότητα την οποία έχουν ξεκινήσει ήδη. Η λογική είναι ότι θα πάμε σε τρεις κατηγορίες επιχορηγήσεων, ανάλογα με το μέγεθος του κάθε φορέα. Οι μικροί φορείς που μόλις έχουν ξεκινήσει ή δεν έχουν καθόλου κεφάλαια, θα μπορούν να υποβάλλουν ένα επιχειρηματικό σχέδιο για επιχορήγηση μέχρι 30.000 ευρώ με 100% χρηματοδότηση, χωρίς ίδια συμμετοχή. Οι φορείς που έχουν μια δυνατότητα πρόσβασης σε πόρους ή έχουν ξεκινήσει και έχουν έσοδα στη λειτουργία τους, θα μπορούν να πάνε σε ένα λίγο μεγαλύτερο σχέδιο, μέχρι 70.000 ευρώ όπου για το πλεονάζον ποσό από τις 30.000 μέχρι τις 70.000, η επιχορήγηση θα είναι 80%. Να γίνω πιο συγκεκριμένος με ένα παράδειγμα: Αν κάποιος ζητήσει επιχορήγηση 70.000 θα πρέπει να εισφέρει 8.000 ευρώ και να λάβει 62.000 ευρώ ως επιχορήγηση. Κάποιοι μεγαλύτεροι φορείς, που έχουν λειτουργήσει κάποια χρόνια κι έχουν μπει στην αγορά, αλλά θέλουν να επεκταθούν περαιτέρω, αυτοί μπορούν να ζητήσουν μέχρι 150.000 ευρώ, όπου εκεί το πλεονάζον ποσό από τις 70.000 ως τις 150.000 ευρώ θα επιχορηγείται με 60%. Δηλαδή, κάποιος που θα ζητήσει τις 150.000 ευρώ θα πρέπει να εισφέρει τις 40.000 ως ίδια συμμετοχή και να λάβει ως επιχορήγηση 110.000 ευρώ. Είναι ένα σχέδιο που θα καλύπτει και τους υφιστάμενους φορείς Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας που λειτουργούν ήδη. Η σχετική προκήρυξη σχεδιάζεται και θα δοθεί άμεσα από το υπουργείο Εργασίας με πόρους από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Ανάπτυξης Ανθρώπινου Δυναμικού…
Όταν λέτε άμεσα, μπορούμε να προσδιορίσουμε χρόνο;
Το φθινόπωρο θα βγει η προκήρυξη. Παράλληλα σχεδιάζεται η προκήρυξη για τους νέους φορείς με πόρους από τα Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα, από τα 13 ΠΕΠ, όπου αυτά θα απευθύνονται στους νέους φορείς και θα είναι αντίστοιχου χαρακτήρα. Αυτός είναι ο δεύτερος πυλώνας.
Η χρηματοδότηση θα κατευθύνεται σε συγκεκριμένους τομείς, για πάγια, για εξοπλισμό μιας επιχείρησης, θα καλύπτει και μισθολογικό κόστος;
θα καλύπτει το σύνολο του επιχειρηματικού σχεδίου. Τις δαπάνες, βέβαια, που θεωρούνται επιλέξιμες από το ΕΣΠΑ. Αυτό σημαίνει ότι θα καλύπτουν και μισθολογικό κόστος και αγορά εξοπλισμού και άλλες μικρές δράσεις, όπως μια πιστοποίηση που μπορεί να χρειάζεται κάποια επιχείρηση ή μια μικρή παρέμβαση στο χώρο που λειτουργεί κλπ. Περιέχει, δηλαδή, μια ευρεία γκάμα επιλέξιμων δαπανών οι οποίες θα καλύπτουν το σύνολο του επιχειρηματικού σχεδίου.
Ο τρίτος πυλώνας είναι η υποστήριξη των φορέων ώστε να μπορούν να απευθυνθούν σε χρηματοπιστωτικά ιδρύματα για να πάρουν δανειακά κεφάλαια. Αυτό είναι στη λογική ότι ναι, θα βοηθήσουμε τους φορείς στα πρώτα τους βήματα με μια επιχορήγηση για να μπορέσουν να σταθούν, όμως σταδιακά θα πρέπει να απογαλακτιστούν από τις επιχορηγήσεις του δημοσίου και να έχουν πρόσβαση στο τραπεζικό σύστημα, το οποίο αυτή τη στιγμή τους έχει αποκλείσει. Ελάχιστοι φορείς Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας έχουν πάρει δάνεια από τράπεζες. Φυσικά, οι τράπεζες δυσκολεύονται να δανείσουν και τις υπόλοιπες επιχειρήσεις της αγοράς, αλλά ακόμη περισσότερο τις κοινωνικές επιχειρήσεις, οι οποίες έχουν κι ένα χαρακτήρα ο οποίος τους δίνει μικρότερη δυνατότητα απόδειξης βιωσιμότητας λόγω του κοινωνικού χαρακτήρα τους.
Έτσι δεν έχουν credit rating (σ.σ. πιστοληπτική ικανότητα) στις περισσότερες τράπεζες. Αυτό θέλουμε να το αλλάξουμε. Οι δράσεις, λοιπόν, καλύπτουν ένα σχέδιο στο πλαίσιο του Ταμείου Επιχειρηματικότητας του υπουργείου Οικονομίας και Ανάπτυξης, το οποίο θα έχει 10 εκατομμύρια για να μπορέσει να δώσει μικρο-δάνεια ύψους μέχρι 25.000 ευρώ για επιχειρηματικό σχέδιο ή 15.000 για κεφάλαιο κίνησης μέσω δανείου, το οποίο θα πρέπει να αποπληρωθεί σταδιακά, με ευνοϊκό επιτόκιο, χωρίς τους όρους εγγυήσεων και υποθηκών που ζητούνται από τις τράπεζες.
Η λογική είναι ότι θα δώσουν τη δυνατότητα στις κοινωνικές επιχειρήσεις να έχουν πρόσβαση στην τραπεζική αγορά και στη συνέχεια, εφόσον έχουν αποπληρώσει το δάνειό τους, την επόμενη φορά που θα απευθυνθούν σε ένα τραπεζικό ίδρυμα, θα έχουν ήδη ένα credit rating ώστε να πάρουν ένα μεγαλύτερο δάνειο για να επεκτείνουν την επιχείρηση.
Οι περιφερειακές εκθέσεις και το στοίχημα της αλλαγής κουλτούρας
Τι εικόνα έχετε από τις εκθέσεις που έχουν γίνει και ποιες άλλες προγραμματίζονται;
Έχουμε ήδη υλοποιήσει την Expo, η οποία έγινε πέρσι το Νοέμβριο στην Αθήνα, όπου επί τρεις ημέρες παρουσιάστηκαν 155 επιχειρήσεις. Σε αυτήν την έκθεση εκτός από το εκθεσιακό είχαμε και ένα συνεδριακό κομμάτι στο οποίο το ίδιο το «οικοσύστημα» συζήτησε με τον εαυτό του και το κοινό κι έτσι βρέθηκαν δίαυλοι επικοινωνίας και δημιουργήθηκαν συνεργασίες και δίκτυα. Θεωρούμε ότι αυτός είναι ένας τρόπος πολύ σημαντικός για να επιτύχουμε τις οικονομίες κλίμακας, οι οποίες επιτυγχάνονται μόνο μέσα από τη συνεργασία των επιχειρήσεων.
Εκτός από τη μεγάλη έκθεση που κάναμε και που θα επαναλάβουμε φέτος το φθινόπωρο, σχεδιάσαμε και ξεκινήσαμε να υλοποιούμε και περιφερειακές εκθέσεις όπως αυτή που έγινε πρόσφατα στην Πάτρα, πάλι με τον ίδιο χαρακτήρα, σε μικρότερη κλίμακα λόγω περιφέρειας, όπου εκεί γίνεται προσπάθεια να γίνει γνωστό το αντικείμενο στο κοινό κάθε περιφέρειας αλλά να λάβουν γνώση και οι πολίτες της περιοχής για το ποιες κοινωνικές επιχειρήσεις λειτουργούν στην περιοχή τους. Αυτό καταφέραμε να έχει ένα σημαντικό αποτέλεσμα. Αρκετοί φορείς οι οποίοι είναι δυναμικοί στην περιοχή αλλά δεν είναι ευρέως γνωστοί κατάφεραν να γίνουν αρκετά αγαπητοί από το κοινό, να τους προσεγγίσει και να τους πλαισιώσει με την εμπιστοσύνη την οποία θα έπρεπε να έχουν.
Η επόμενη προγραμματισμένη έκθεση ποια περιοχή της Ελλάδας αφορά;
Έχουμε σχεδιάσει να πάμε σε όλες τις περιφέρειες…
Να γίνουν, δηλαδή, 13 περιφερειακές εκθέσεις;
Ο σχεδιασμός περιλαμβάνει να πάμε σε όλες τις περιφέρειες της χώρας. Γι’ αυτό το λόγο σχεδιάζουμε αμέσως μετά το καλοκαίρι σε συνεργασία με την περιφέρεια Κρήτης να κάνουμε την επόμενη περιφερειακή έκθεση και θα ακολουθήσουν και άλλες, σε άλλες περιφέρειες, στο βαθμό βέβαια που μπορούμε να υλοποιήσουμε τις σχετικές δράσεις άμεσα. Η λογική είναι ότι θέλουμε σε κάθε περιφέρεια να γίνει γνωστό το αντικείμενο και οι περιφερειακές εκθέσεις αυτό ακριβώς επιτυγχάνουν.
Επειδή όλα τα προηγούμενα χρόνια έχουν κυκλοφορήσει πολλά ιδεολογήματα στη χώρα μας, ότι ο Έλληνας δεν συνεργάζεται, δεν μπορεί να κάνει με άλλους συνεργασίες, σε μια εποχή που η ατομικότητα κυριαρχεί, είστε αισιόδοξος ότι αυτή η νέα μορφή επιχειρηματικότητας μπορεί, τελικά, να προχωρήσει;
Νομίζω ότι εστιάζετε στον πυρήνα του προβλήματος της ανάπτυξης της Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας. Αυτό που εμείς είδαμε σε διάφορες μελέτες που έχουν γίνει στο εξωτερικό είναι ότι η Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία αναπτύσσεται όπου υπάρχει κουλτούρα κοινωνικής προσφοράς και αλληλεγγύης. Γιατί; Γιατί το κράτος μπορεί να συνεισφέρει στη στήριξη των εγχειρημάτων και των προσπαθειών που κάνουν οι πολίτες, οι οποίοι δραστηριοποιούνται στις κοινωνικές επιχειρήσεις. Αλλά εκεί που δεν υπάρχει κουλτούρα και δεν υπάρχει στήριξη του κράτους, το περιβάλλον είναι άγονο. Εκεί που δεν υπάρχει κουλτούρα και έχουμε χρηματοδοτήσεις από το κράτος, έχουμε ένα τεχνητό «οικοσύστημα» κοινωνικής οικονομίας, το οποίο αναπτύσσεται μόνο χρησιμοποιώντας τις χρηματοδοτήσεις. Στην αντίθετη όχθη, εκεί που υπάρχει κουλτούρα, αλλά δεν υπάρχει στήριξη από το κράτος, το «οικοσύστημα» ανθεί μόνο του γιατί αλληλοϋποστηρίζεται και καταφέρνει να προχωρήσει. Προφανώς το ευνοϊκότερο περιβάλλον είναι εκεί που υπάρχει και κουλτούρα κοινωνικής προσφοράς και στήριξη του κράτους, όπου εκεί πραγματικά ανθεί το «οικοσύστημα».
Αυτό, λοιπόν, που λέμε είναι ότι ναι μεν εμείς, ως Ειδική Γραμματεία Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας, κάνουμε τις παρεμβάσεις μας, σχεδιάζουμε το -επιτρέψτε μου να το πω- εύκολο κομμάτι, αλλά το δύσκολο είναι να αλλάξεις την κουλτούρα. Εκεί είναι ο ρόλος αφενός της κοινωνίας και του «οικοσυστήματος», με παρεμβάσεις προφανώς του κράτους, κι εμείς εκεί διερευνούμε πώς μπορούμε να βοηθήσουμε στην αλλαγή αυτής της κουλτούρας, η οποία θα επιφέρει και μια γρήγορη ανάπτυξη της κοινωνικής οικονομίας, εφόσον υιοθετηθούν οι αρχές που σας είπα και στην αρχή: της κοινωνικής προσφοράς, της δημοκρατίας και του περιορισμού των ατομικών ωφελημάτων. Αυτές είναι και οι βασικές αρχές της Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας. Όταν το καταφέρουμε, πιστεύουμε ότι θα έχουμε και γρήγορα αποτελέσματα στην Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία.
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ στους Αγλαΐα Κυρίτση και Μιχάλη Σιάχο