---

Η ιστοσελίδα koinsep.org αποτελεί μια πλατφόρμα ενημέρωσης και υποστήριξης για Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις (ΚοινΣΕπ) και φορείς της Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας στην Ελλάδα. Παρέχει πληροφορίες για την ίδρυση και διαχείριση ΚοινΣΕπ, όπως οδηγούς, νέα για επιδοτήσεις, νομικές και φορολογικές συμβουλές, καθώς και επικαιροποιημένα θέματα για τη λειτουργία τους. Απευθύνεται σε επαγγελματίες και πολίτες που επιθυμούν να συμβάλλουν στην κοινωνική οικονομία, ενισχύοντας την τοπική ανάπτυξη και τις κοινωνικές δράσεις και λειτουργει μέχρι σήμερα ανελλιπώς από το 2012

---

Εάν αποφασίσετε την δημιουργία της δικής σας ΚοινΣΕπ και έχετε μια καλή ιδέα που πληροί τα κριτήρια του νόμου 4430/2016 ελάτε σε επαφή μαζί μας από εδώ για να σας βοηθήσουμε με την 12χρονη εμπειρία μας στον τομέα της Κοινωνικής Οικονομίας και στην Δημιουργία άνω των 730 Επιτυχημένων ΚοινΣΕπ

---

Οι Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις (ΚοινΣΕπ) γεννήθηκαν για να αλλάξουν το τοπίο της ελληνικής οικονομίας: να αποδείξουν ότι η επιχειρηματικότητα μπορεί να υπηρετεί τον άνθρωπο, το περιβάλλον και την κοινωνική συνοχή, χωρίς να θυσιάζει τη βιωσιμότητα. Κάθε νέα ΚοινΣΕπ ξεκινά με ενθουσιασμό, πίστη στο συλλογικό, και μια βαθιά ανάγκη να προσφέρει κάτι διαφορετικό — μια ευκαιρία για αξιοπρεπή εργασία, κοινωνική ένταξη, αναζωογόνηση της τοπικής παραγωγής και του πολιτισμού.

Ωστόσο, τα πρώτα χρόνια μιας ΚοινΣΕπ είναι και τα πιο κρίσιμα. Πολλές, παρά το πάθος και τις καλές προθέσεις, καταρρέουν προτού καν προλάβουν να σταθούν στα πόδια τους. Όχι γιατί δεν έχουν αξία ή ιδέα, αλλά γιατί δεν γνωρίζουν πώς να λειτουργήσουν με επαγγελματισμό, συνέπεια και ρεαλισμό μέσα στο νομικό και οικονομικό πλαίσιο της ΚΑΛΟ.

Το παρόν άρθρο αποτελεί έναν πλήρη, βιωματικό οδηγό για τα δέκα πιο συχνά και μοιραία λάθη που κάνουν οι νέες ΚοινΣΕπ στην Ελλάδα — αλλά κυρίως, για το πώς να τα μετατρέψετε σε δύναμη. Από το καταστατικό και την εσωτερική οργάνωση μέχρι τη διαχείριση των οικονομικών, την επικοινωνία και τη συμμόρφωση με τον Ν.4430/2016, κάθε ενότητα φωτίζει αληθινά παραδείγματα, ρεαλιστικές λύσεις και καλές πρακτικές από επιτυχημένες ΚοινΣΕπ που άντεξαν στον χρόνο.

Γιατί η διαφορά ανάμεσα σε μια ΚοινΣΕπ που «υπάρχει στα χαρτιά» και σε μια που αλλάζει τον τόπο της, είναι η ικανότητα να μαθαίνει, να προσαρμόζεται και να εξελίσσεται.

1. Θολός κοινωνικός σκοπός – όταν δεν ξέρουμε τι πρόβλημα λύνουμε

Το λάθος: Πολλές ΚοινΣΕπ ιδρύονται με γενικόλογους σκοπούς τύπου «στήριξη της τοπικής κοινωνίας» ή «ενίσχυση της απασχόλησης», χωρίς να υπάρχει συγκεκριμένος κοινωνικός στόχος, στόχος αλλαγής ή μηχανισμός μέτρησης αποτελέσματος. Έτσι, δεν μπορούν να αποδείξουν τον κοινωνικό τους αντίκτυπο, που είναι το βασικό κριτήριο του Ν.4430/2016.

Η λύση:

• Διατυπώστε μια ξεκάθαρη “θεωρία αλλαγής”: ποιο κοινωνικό πρόβλημα αντιμετωπίζετε, με ποια μέσα και ποια αλλαγή θέλετε να επιτύχετε.
• Ορίστε δείκτες μέτρησης αντίκτυπου (π.χ. αριθμός ωφελουμένων, ποσοστό κοινωνικής ένταξης, μείωση απορριμμάτων).
• Καταγράψτε ετησίως Αναφορά Κοινωνικού Αντικτύπου, με ποιοτικά και ποσοτικά στοιχεία.

2. Καταστατικό “copy-paste” – όταν δεν γνωρίζουμε τι υπογράφουμε

Το λάθος: Ένα από τα πιο συχνά και επικίνδυνα σφάλματα είναι η ίδρυση με πρόχειρο ή αντιγραμμένο καταστατικό, χωρίς προσαρμογή στις πραγματικές ανάγκες και δομές της ομάδας. Αυτό οδηγεί σε αδιέξοδα όταν προκύπτουν εσωτερικές διαφωνίες ή αποφάσεις για αμοιβές, νέα μέλη, διανομή πλεονάσματος κ.λπ.

Η λύση:

• Συντάξτε εξατομικευμένο καταστατικό, βασισμένο στους πραγματικούς σκοπούς και τη δυναμική της ομάδας.
• Προσθέστε εσωτερικό κανονισμό λειτουργίας που να ρυθμίζει: διαδικασίες λήψης αποφάσεων, διαχείριση εσόδων, ρόλους, υπευθυνότητες, και κανόνες αποχώρησης μελών.
• Δημιουργήστε σαφές οργανόγραμμα και θεσπίστε ετήσια ανανέωση στόχων και αρμοδιοτήτων.

3. Απόλυτη εξάρτηση από προγράμματα – η “παγίδα της επιχορήγησης”

Το λάθος: Πολλές ΚοινΣΕπ στηρίζουν όλη τους τη λειτουργία στις προσδοκίες για επιδοτήσεις, επιχορηγήσεις ή προγράμματα ΕΣΠΑ, χωρίς να αναπτύσσουν δικές τους πηγές εσόδων. Το αποτέλεσμα είναι να μένουν «παγωμένες» οικονομικά όταν καθυστερήσουν τα προγράμματα ή δεν εγκριθούν οι αιτήσεις.

Η λύση:

• Σχεδιάστε βιώσιμο επιχειρηματικό μοντέλο με πωλήσεις προϊόντων ή υπηρεσιών.
• Χρησιμοποιήστε επιχορηγήσεις μόνο ως εργαλείο ανάπτυξης, όχι ως μοναδική πηγή ζωής.
• Επενδύστε σε τοπικές αγορές, συνεργασίες και συνεταιριστικά δίκτυα που ενισχύουν την κυκλική οικονομία.

4. Έλλειψη λογιστικής πειθαρχίας και συμμόρφωσης με το Μητρώο ΚΑΛΟ

Το λάθος: Πολλές ΚοινΣΕπ αμελούν τις υποχρεώσεις τους προς το Μητρώο Φορέων ΚΑΛΟ, υποβάλλουν εκπρόθεσμα δηλώσεις ή δεν τεκμηριώνουν σωστά τη μισθοδοσία τους. Αυτό μπορεί να οδηγήσει ακόμη και σε διαγραφή από το Μητρώο ή σε αποκλεισμό από προγράμματα.

Η λύση:

• Συνεργαστείτε με λογιστή που γνωρίζει ειδικά το θεσμικό πλαίσιο ΚΑΛΟ.
• Διατηρείτε αναλυτικά βιβλία και πίνακες που τεκμηριώνουν τον κανόνα του 25% μισθοδοσίας επί του κύκλου εργασιών.
• Υποβάλλετε κάθε χρόνο αναλυτική έκθεση δραστηριοτήτων και έγκαιρα τα απαιτούμενα στοιχεία στο Μητρώο.

5. Ελλιπής κοστολόγηση και μη ρεαλιστική τιμολόγηση

Το λάθος: Πολλές ΚοινΣΕπ προσφέρουν προϊόντα ή υπηρεσίες σε εξαιρετικά χαμηλές τιμές «για κοινωνικούς λόγους», αγνοώντας το πραγματικό τους κόστος. Σύντομα, δεν μπορούν να πληρώσουν βασικά έξοδα ή ασφαλιστικές εισφορές.

Η λύση:

• Υπολογίστε πλήρες κόστος παραγωγής (πρώτες ύλες, εργατοώρες, πάγια, έξοδα προβολής).
• Δημιουργήστε ταμειακό πλάνο 12 μηνών με προβλέψεις και σενάρια (αισιόδοξο, ρεαλιστικό, απαισιόδοξο).
• Καθορίστε πολιτική τιμολόγησης που συνδυάζει κοινωνική προσβασιμότητα με οικονομική βιωσιμότητα.

6. Απουσία καταμερισμού ρόλων – “όλοι κάνουν τα πάντα”

Το λάθος: Σε πολλές ΚοινΣΕπ, τα μέλη αναλαμβάνουν ταυτόχρονα πολλούς ρόλους χωρίς σαφή ευθύνη. Η ομαδικότητα μετατρέπεται σε σύγχυση.

Η λύση:

• Δημιουργήστε οργανόγραμμα λειτουργίας (π.χ. Διοίκηση, Οικονομικά, Παραγωγή, Επικοινωνία).
• Ορίστε υπεύθυνο ανά τομέα και ομαδικές συναντήσεις αναφοράς.
• Εισάγετε εργαλεία παρακολούθησης έργων (π.χ. Trello, Asana, Notion).

7. Επικοινωνία χωρίς ταυτότητα – όταν δεν υπάρχει στρατηγικό μήνυμα

Το λάθος: Οι περισσότερες ΚοινΣΕπ προωθούν αποσπασματικά τις δράσεις τους, χωρίς ενιαίο μήνυμα ή brand. Δεν έχουν στρατηγική προβολής και η κοινότητα δεν κατανοεί τι ακριβώς προσφέρουν.

Η λύση:

• Διαμορφώστε brand ταυτότητα με ξεκάθαρο μήνυμα, λογότυπο, αποστολή και οπτική συνοχή.
• Ορίστε πλάνο επικοινωνίας 3 μηνών με θεματικές ενότητες, δράσεις, άρθρα και αναρτήσεις.
• Χρησιμοποιήστε ιστοσελίδα, social media και newsletter με συντονισμένο ύφος και σαφή call-to-action.

8. Ελλιπής διαφάνεια στη διανομή πλεονάσματος και στις αμοιβές

Το λάθος: Χωρίς κανόνες και ανακοινωμένες πολιτικές, τα μέλη συγκρούονται για αμοιβές, προμήθειες ή μερίσματα. Η έλλειψη διαφάνειας πλήττει την εμπιστοσύνη και τη συνοχή της ομάδας.

Η λύση:

• Θεσπίστε πολιτική αμοιβών και κατανομής πλεονάσματος εγκεκριμένη από τη Γενική Συνέλευση.
• Ενημερώστε όλα τα μέλη για τους περιορισμούς του νόμου ως προς τη διανομή κερδών.
• Καθιερώστε ετήσια δημόσια παρουσίαση οικονομικού απολογισμού.

9. Απουσία συνεργασιών και δικτύωσης

Το λάθος: Πολλές ΚοινΣΕπ δρουν απομονωμένα, χωρίς να αξιοποιούν τα θεσμικά δίκτυα, τις Περιφέρειες, τα Κέντρα Στήριξης ή άλλες ΚοινΣΕπ που μπορούν να λειτουργήσουν συμπληρωματικά.

Η λύση:

• Συνδεθείτε με Περιφερειακά Δίκτυα ΚΑΛΟ και με το Επιμελητήριο ΚΑΛΟ Ελλάδας.
• Δημιουργήστε συμπράξεις για κοινά έργα (π.χ. τουριστικά πακέτα, εργαστήρια, συνεταιριστικά προϊόντα).
• Συμμετέχετε σε εκθέσεις, συνέδρια και ευρωπαϊκά δίκτυα κοινωνικής οικονομίας.

10. Έλλειψη κουλτούρας μάθησης και συνεχούς βελτίωσης

Το λάθος: Η ΚοινΣΕπ λειτουργεί «στον αυτόματο» χωρίς αναστοχασμό, αξιολόγηση ή στρατηγικό επαναπροσδιορισμό. Με τον καιρό, χάνει τη φρεσκάδα και τη δημιουργικότητά της.

Η λύση:

• Θεσπίστε μηχανισμό εσωτερικής αξιολόγησης κάθε τρίμηνο.
• Επενδύστε σε δια βίου μάθηση (σεμινάρια, mentoring, ευρωπαϊκά προγράμματα ανταλλαγής).
• Διατηρήστε κουλτούρα καινοτομίας — μικρές δοκιμές, νέα προϊόντα, αξιολόγηση των αποτελεσμάτων.

Επίλογος

Η Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία δεν είναι μια «εύκολη επιχειρηματικότητα». Είναι ένας άλλος τρόπος σκέψης: συνεργατικός, διαφανής, συμμετοχικός και ανθεκτικός. Οι ΚοινΣΕπ που αντέχουν στο χρόνο είναι αυτές που αντιλαμβάνονται ότι η κοινωνική αποστολή χρειάζεται επαγγελματική οργάνωση, σταθερότητα και πίστη στη διαδικασία.

Τα 10 λάθη που περιγράψαμε δεν είναι απλώς προειδοποιήσεις· είναι προσκλήσεις για ωρίμανση. Μια ΚοινΣΕπ που θα τα αναγνωρίσει έγκαιρα, θα τα μετατρέψει σε ευκαιρίες μάθησης, θα χτίσει εμπιστοσύνη και κύρος στην τοπική της κοινωνία.

Και τότε, δεν θα είναι απλώς ένας συνεταιρισμός· θα είναι φορέας αλλαγής. Η ΚοινΣΕπ που λειτουργεί με στρατηγική, διαφάνεια και πίστη στο κοινό καλό, δεν παλεύει απλώς να επιβιώσει — δημιουργεί το μέλλον της κοινωνικής οικονομίας που όλοι ονειρευόμαστε.

Μια ΚοινΣΕπ δεν κρίνεται από το πόσο εμπνέει την πρώτη ημέρα, αλλά από το πόσο σταθερά μετατρέπει το όραμά της σε καθημερινά, μετρήσιμα αποτελέσματα—για τους ανθρώπους, τον τόπο και την οικονομία. Τα δέκα λάθη που είδαμε δεν είναι καταδικαστικά. Είναι οδικοί δείκτες: σας προειδοποιούν για στροφές και λακκούβες, για να φτάσετε με ασφάλεια στον προορισμό.

Αν ξεκινήσετε με ξεκάθαρο σκοπό, στιβαρή διακυβέρνηση, ρεαλιστική κοστολόγηση, πειθαρχία στη συμμόρφωση και κουλτούρα μάθησης, τότε η ΚοινΣΕπ σας δεν θα παλεύει απλώς να επιβιώσει· θα έχει χώρο να καινοτομήσει, να συνεργαστεί και να κλιμακώσει τον κοινωνικό της αντίκτυπο. Κρατήστε αυτό το κείμενο ως checklist των πρώτων 100 ημερών και επανέρχεστε κάθε τρίμηνο. Η διαφορά ανάμεσα σε ένα καλό όραμα και σε μια βιώσιμη ΚοινΣΕπ είναι ένα σύστημα που δουλεύει—και πλέον το έχετε στα χέρια σας.

Η Κοινωνική Οικονομία στην Πράξη