Η Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία στον Παγκόσμιο Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών: Ο Κρυφός Μοχλός για την Επίτευξη των 17 Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (SDGs)

in Η Κοινωνική Οικονομία στην Πράξη, Τα Τελευταια Νεα μας!

Η ιστοσελίδα koinsep.org αποτελεί μια πλατφόρμα ενημέρωσης και υποστήριξης για Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις (ΚοινΣΕπ) και φορείς της Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας στην Ελλάδα. Παρέχει πληροφορίες για την ίδρυση και διαχείριση ΚοινΣΕπ, όπως οδηγούς, νέα για επιδοτήσεις, νομικές και φορολογικές συμβουλές, καθώς και επικαιροποιημένα θέματα για τη λειτουργία τους. Απευθύνεται σε επαγγελματίες και πολίτες που επιθυμούν να συμβάλλουν στην κοινωνική οικονομία, ενισχύοντας την τοπική ανάπτυξη και τις κοινωνικές δράσεις και λειτουργει μέχρι σήμερα ανελλιπώς από το 2012

Εάν αποφασίσετε την δημιουργία της δικής σας ΚοινΣΕπ και έχετε μια καλή ιδέα που πληροί τα κριτήρια του νόμου 4430/2016 ελάτε σε επαφή μαζί μας από εδώ για να σας βοηθήσουμε με την 12χρονη εμπειρία μας στον τομέα της Κοινωνικής Οικονομίας και στην Δημιουργία άνω των 730 Επιτυχημένων ΚοινΣΕπ

Η ανθρωπότητα διανύει μια κρίσιμη καμπή της ιστορίας της. Κλιματική αλλαγή, κοινωνικές ανισότητες, ενεργειακή κρίση, φτώχεια και αποκλεισμός συνθέτουν ένα εκρηκτικό μείγμα που δοκιμάζει την ίδια τη συνοχή των κοινωνιών. Μέσα σε αυτή την πολυεπίπεδη κρίση, η Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία (ΚΑλΟ) αναδεικνύεται σε έναν παγκόσμιο πυλώνα βιώσιμης ανάπτυξης, αναγνωρισμένο πλέον και από τα Ηνωμένα Έθνη ως καταλύτης για την επίτευξη των 17 Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (SDGs).

Εσύ έχεις ενημερωθεί για την Πανελλήνια Ένωση Φορέων Κοινωνικής Οικονομίας;

Η ΚΑλΟ δεν αποτελεί μια θεωρητική προσέγγιση, αλλά ένα πρακτικό μοντέλο οικονομικής και κοινωνικής δράσης που βάζει τον άνθρωπο και το περιβάλλον στο επίκεντρο, αντί του κέρδους. Οι κοινωνικές επιχειρήσεις, οι συνεταιρισμοί, τα ιδρύματα και οι συλλογικότητες που κινούνται μέσα σε αυτό το πλαίσιο δεν λειτουργούν απλώς για την οικονομική επιβίωση, αλλά επιδιώκουν την αλλαγή του τρόπου που παράγουμε, καταναλώνουμε και ζούμε.

δείτε εδώ όλα τα τελευταία μας νέα αν έχετε χάσει κάτι

Η ΚΑλΟ ως επιχειρησιακό πλαίσιο υλοποίησης των SDGs

1) Διακυβέρνηση & λογοδοσία με κοινωνική αξία

  • Δημοκρατική εταιρική διακυβέρνηση (μία ψήφος ανά μέλος, συμμετοχικός προϋπολογισμός, πολιτικές ίσων ευκαιριών).
  • Κοινωνική λογοδοσία: ετήσια έκθεση κοινωνικού αντικτύπου, ανοικτά δεδομένα, κώδικες δεοντολογίας, μηχανισμοί παραπόνων.
  • Σύνδεση με SDG 16 & 17: ενδυνάμωση θεσμών, συμπράξεις δημόσιου–κοινωνικού–ιδιωτικού τομέα.

2) Παραγωγή, κατανάλωση και κυκλικότητα

  • Κυκλική οικονομία: πρόληψη αποβλήτων, επαναχρησιμοποίηση/επισκευή, κοινωνικά εργαστήρια upcycling.
  • Υπεύθυνες προμήθειες: κοινωνικές ρήτρες, οικολογική σήμανση, τοπικές αλυσίδες (short food supply chains).
  • Σύνδεση με SDG 12 & 13: μείωση αποτυπωμάτων (CO₂, ενέργεια, νερό), πράσινες δεξιότητες.

3) Τοπική απασχόληση & ένταξη

  • Θέσεις αξιοπρεπούς εργασίας σε φροντίδα, ανακύκλωση, πολιτισμό, αγροδιατροφή, πράσινες υπηρεσίες.
  • Ένταξη ευάλωτων ομάδων (νέοι, γυναίκες, ΑμεΑ, μακροχρόνια άνεργοι, Ρομά, μετανάστες) με εξατομικευμένα πλάνα κατάρτισης και ένταξης.
  • Σύνδεση με SDG 1, 5, 8, 10: μείωση φτώχειας/ανισοτήτων, ισότητα φύλων, αξιοπρεπής εργασία.

4) Ενέργεια, κλίμα και φυσικό κεφάλαιο

  • Ενεργειακές κοινότητες: ΑΠΕ, ενεργειακός συμψηφισμός για νοικοκυριά/φορείς πρόνοιας.
  • Φύση-θετική ανάπτυξη: αγροοικολογία, αναδασώσεις, βιοποικιλότητα, προστασία υδάτων.
  • Σύνδεση με SDG 6, 7, 13, 14, 15.

5) Υγεία, φροντίδα και ανθεκτικότητα κοινοτήτων

  • Κατ’ οίκον φροντίδα & κοινωνική υγεία: πρόληψη, τηλε-υγεία, υποστήριξη ηλικιωμένων/ΑμεΑ.
  • Κοινότητες ανθεκτικότητας: πολιτική προστασία σε τοπικό επίπεδο, ψυχοκοινωνική στήριξη.
  • Σύνδεση με SDG 3 & 11.

6) Παιδεία, δεξιότητες και πολιτισμός

  • Δια βίου μάθηση & ψηφιακές δεξιότητες: εργαστήρια STEM/green skills, κοινωνικά fab labs.
  • Πολιτιστικές ΚΑλΟ: πολιτιστική κληρονομιά, δημιουργικές βιομηχανίες, τουρισμός εμπειρίας.
  • Σύνδεση με SDG 4 & 9.

Τι χρειάζεται για να «κουμπώσουν» οι SDGs στην πράξη της ΚΑλΟ

  • Εθνικός/Περιφερειακός Χάρτης Αντιστοίχισης SDGs–ΚΑλΟ
    • Για κάθε δράση: σχετικός SDG/στόχος–υποστόχος, μεθοδολογία μέτρησης, baseline/target.
  • Μετρήσιμα KPIs & κοινωνικός λογιστικός έλεγχος (SROI/impact accounting)
    • Εργαλεία: Theory of Change, λογικό πλαίσιο, ισολογισμός κοινωνικού αντικτύπου, αποτύπωμα άνθρακα.
  • Χρηματοδότηση με κοινωνικά κριτήρια
    • Κοινωνικά ομόλογα/δάνεια impact, πράσινα ταμεία, μικροχρηματοδότηση, φορολογικά κίνητρα για κοινωνικές επενδύσεις.
  • Δημόσιες συμβάσεις με κοινωνικές ρήτρες
    • Στόχοι απασχόλησης ευάλωτων, τοπική προστιθέμενη αξία, περιβαλλοντικά πρότυπα· monitoring και κυρώσεις.
  • Ψηφιακή υποδομή & διαφάνεια
    • Ανοικτές αναφορές προόδου SDGs, dashboards δήμων/περιφερειών, διαλειτουργικά μητρώα.
  • Κουλτούρα συνεργασίας
    • Συμπράξεις ΚΑλΟ–Δήμων–Περιφερειών–ΑΕΙ–ιδιωτικού τομέα· τοπικά σύμφωνα βιώσιμης ανάπτυξης.

Ειδική εστίαση στην Ελλάδα

  • Δυνατά σημεία: ισχυρό κοινωνικό κεφάλαιο, τοπικές ταυτότητες προϊόντων/πολιτισμού, τουριστική ελκυστικότητα, δυναμική αγροδιατροφής, ενεργειακές κοινότητες.
  • Προκλήσεις: μικρή κλίμακα, χρηματοδοτικό κενό, διοικητική πολυπλοκότητα, ανάγκη για μετρήσεις αντικτύπου, εποχικότητα.
  • Ευκαιρίες: πράσινη μετάβαση, ψηφιακός μετασχηματισμός, κοινωνικές ρήτρες στις προμήθειες, απορρόφηση ΕΣΠΑ/InvestEU/Just Transition, αγροοικολογία, τοπικά συστήματα φροντίδας.
  • Πρακτική συνταγή: Περιφερειακά οικοσυστήματα ΚΑλΟ με κόμβους υποστήριξης, θερμοκοιτίδες, κοινόχρηστα εργαστήρια (makerspaces), και συμφωνίες SDG-Contracts με τους ΟΤΑ.

Το 2023, ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών ενέταξε επίσημα την Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία στο πλαίσιο των SDGs, αναγνωρίζοντάς την ως θεμελιώδες εργαλείο για την επίτευξη στόχων όπως:

  • Μηδενική φτώχεια (SDG 1)
  • Αξιοπρεπής εργασία και οικονομική ανάπτυξη (SDG 8)
  • Μείωση ανισοτήτων (SDG 10)
  • Υπεύθυνη κατανάλωση και παραγωγή (SDG 12)
  • Δράση για το κλίμα (SDG 13)
  • Ειρήνη, δικαιοσύνη και ισχυροί θεσμοί (SDG 16)
  • Συνεργασία για τους στόχους (SDG 17)

Αυτή η διεθνής αναγνώριση σηματοδοτεί μια νέα εποχή, όπου η ΚΑλΟ παύει να θεωρείται περιθωριακό ή “εναλλακτικό” μοντέλο, και τοποθετείται στον πυρήνα των πολιτικών βιώσιμης ανάπτυξης του ΟΗΕ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η ΚΑλΟ ως παγκόσμιος μηχανισμός αλλαγής

Η Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία είναι το ανθρώπινο πρόσωπο της ανάπτυξης. Με βασικές αρχές τη δημοκρατική λήψη αποφάσεων, την κοινωνική συμμετοχή, τη δίκαιη κατανομή των πόρων και την επανεπένδυση των κερδών στην κοινότητα, συνδέει την οικονομική βιωσιμότητα με την κοινωνική συνοχή.

Στον χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, η ΚΑλΟ λειτουργεί ως “οριζόντιος άξονας” που διαπερνά όλους τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης:

  • Ενισχύει την τοπική απασχόληση μέσα από συνεταιρισμούς και κοινωνικές επιχειρήσεις.
  • Προωθεί την ισότητα φύλων και ευκαιριών (SDG 5) μέσα από δίκαιες πρακτικές και συμμετοχή των γυναικών στη διοίκηση.
  • Υποστηρίζει τη βιώσιμη παραγωγή και κατανάλωση μέσω της κυκλικής οικονομίας και της επαναχρησιμοποίησης.
  • Δημιουργεί δίκτυα συνεργασίας μεταξύ πολιτών, επιχειρήσεων και φορέων που προωθούν κοινά οφέλη και όχι ατομικά κέρδη.

Στην πράξη, η ΚΑλΟ μεταφράζεται σε χιλιάδες πρωτοβουλίες ανά τον κόσμο που δίνουν απαντήσεις σε καίρια ζητήματα:
από τις ενεργειακές κοινότητες που μειώνουν το αποτύπωμα άνθρακα, μέχρι τις αγροδιατροφικές ΚοινΣΕπ που στηρίζουν την αυτάρκεια και τις τοπικές οικονομίες.

Η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ υιοθέτησε το 2023 Ψήφισμα υπέρ της Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας, καλώντας όλα τα κράτη-μέλη να την εντάξουν στις εθνικές πολιτικές ανάπτυξης, ως βασικό μέσο για την ενδυνάμωση των τοπικών κοινοτήτων, την προστασία του περιβάλλοντος και την εξάλειψη των ανισοτήτων.

Η Ελλάδα στο νέο πλαίσιο της βιώσιμης ανάπτυξης

Η χώρα μας, με περισσότερες από 3.000 Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις, έχει τη δυνατότητα να διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στην εφαρμογή των SDGs μέσω της ΚΑλΟ. Οι ελληνικές ΚοινΣΕπ μπορούν να γίνουν φορείς πράσινης μετάβασης, δημιουργώντας θέσεις εργασίας σε τομείς όπως:

  • η ανακύκλωση και η κυκλική οικονομία,
  • η κοινωνική φροντίδα και η ένταξη ευάλωτων ομάδων,
  • η αγροδιατροφική παραγωγή με βιώσιμες μεθόδους,
  • η ενεργειακή αυτονομία και οι ΑΠΕ,
  • η πολιτιστική και τουριστική ανάπτυξη με κοινωνικό πρόσημο.

Πίνακας αντιστοίχισης: 17 SDGs ↔ Δράσεις ΚΑλΟ

SDG Στόχος (GR) Πώς συμβάλλει η ΚΑλΟ Ενδεικτικοί Δείκτες (KPIs) Παραδείγματα Δράσεων
1 Μηδενική φτώχεια Κοινωνικές θέσεις εργασίας, κοινωνικά τιμολόγια, ταμεία αλληλοβοήθειας # ωφελούμενων με είσοδο/επάνοδο στην εργασία, % μείωσης στέρησης βασικών αγαθών Κέντρα στήριξης νοικοκυριών, κοινωνικά παντοπωλεία με συνεταιριστική διαχείριση
2 Μηδενική πείνα Τοπικές αλυσίδες τροφίμων, αγροοικολογία, συνεταιριστική μεταποίηση % τοπικής προμήθειας, μείωση food miles, αποτροπή σπατάλης τροφίμων (kg) Κοινωνικά παντοπωλεία, συλλογικές κουζίνες, short supply chains
3 Καλή υγεία & ευημερία Κατ’ οίκον φροντίδα, πρόληψη, ψυχοκοινωνική στήριξη # ωφελούμενων, ημέρες φροντίδας/μήνα, μείωση εισαγωγών χαμηλής βαρύτητας ΚοινΣΕπ φροντίδας ηλικιωμένων/ΑμεΑ, τηλε-υγεία
4 Ποιοτική εκπαίδευση Δια βίου μάθηση, ψηφιακές/πράσινες δεξιότητες, μαθητές-μαθητεία # καταρτισθέντων, ποσοστό πιστοποίησης, τοποθετήσεις σε εργασία Κοινωνικά fab labs, coding/green skills bootcamps
5 Ισότητα φύλων Ισορροπία εκπροσώπησης, γυναικείοι συνεταιρισμοί, πολιτικές κατά διακρίσεων % γυναικών σε ΔΣ/διοίκηση, μισθολογικό χάσμα, υποστηριζόμενες μητέρες Συνεταιρισμοί γυναικών, childcare υποστήριξη εργαζομένων
6 Καθαρό νερό & αποχέτευση Εξοικονόμηση/επαναχρησιμοποίηση νερού σε παραγωγή, πράσινες υποδομές m³ νερού εξοικονομημένα, % επαναχρησιμοποίησης, ποιότητα εκροών Συλλογή ομβρίων, πράσινες στέγες, φυσικοί υγροβιότοποι
7 Καθαρή & φθηνή ενέργεια Ενεργειακές κοινότητες, ΑΠΕ, ενεργειακή φτώχεια kW εγκατεστημένα, MWh παραγόμενες, # νοικοκυριών με συμψηφισμό Κοινοτικά φωτοβολταϊκά/ανεμογεννήτριες, ενεργειακές αναβαθμίσεις
8 Αξιοπρεπής εργασία & ανάπτυξη Ποιοτικές θέσεις, ένταξη ευάλωτων, δίκαιες αμοιβές # νέων θέσεων, ποσοστό συμβάσεων πλήρους απασχόλησης, retention rate Κοινωνικές συμβάσεις εργασίας, coaching επανένταξης
9 Βιομηχανία, καινοτομία & υποδομές Συνεργατικά εργαστήρια, κοινωνική καινοτομία, ψηφιακή μετάβαση ΜμΚΑλΟ # πρωτοτύπων/πατέντων, ψηφιακές υποδομές που μοιράζονται, TRL ωρίμανση Makerspaces, clusters δημιουργικής οικονομίας
10 Μείωση ανισοτήτων Προγράμματα ισότιμης πρόσβασης, κοινωνικά τιμολόγια, συμμετοχικές διαδικασίες Δείκτης Gini τοπικά, # ωφελούμενων από μειωμένα τιμολόγια, συμμετοχές πολιτών Τοπικοί συμμετοχικοί προϋπολογισμοί, κοινωνικά πάσα
11 Βιώσιμες πόλεις & κοινότητες Κοινωνική κατοικία, πράσινες μετακινήσεις, αστική αναζωογόνηση # κοινωνικών κατοικιών, km ήπιας κινητικότητας, πράσινοι χώροι Συνεταιριστική στέγη, κοινωνικά δίκτυα μεταφορών, pocket parks
12 Υπεύθυνη κατανάλωση/παραγωγή Μείωση αποβλήτων, επαναχρησιμοποίηση/επισκευή, ηθικό εμπόριο kg αποβλήτων που αποφεύγονται, % re-use, πιστοποιήσεις fair trade Repair cafés, second-hand hubs, συνεταιριστικά logistics
13 Δράση για το κλίμα Αποτύπωμα άνθρακα, κλιματική ανθεκτικότητα, εκπαίδευση κλίματος tCO₂e αποφεύγονται, # δράσεων προσαρμογής, κλιματική εκπαίδευση Δενδροφυτεύσεις, σχέδια ανθεκτικότητας, κλιματικά hackathons
14 Ζωή στο νερό Παράκτια/θαλάσσια προστασία, καθαρισμοί, βιώσιμη αλιεία kg απορριμμάτων συλλεγμένα, προστατευόμενες ζώνες, πιστοποιήσεις Κοινωνικοί φορείς θαλάσσιων καθαρισμών, συνεταιριστική αλιεία
15 Ζωή στη στεριά Βιοποικιλότητα, αγροδασοπονία, αποκατάσταση οικοσυστημάτων ha αποκατεστημένα, # ειδών προστατευόμενων, δείκτες εδαφών Αγροοικολογικά πάρκα, σπόροι ντόπιων ποικιλιών, κομποστοποίηση
16 Ειρήνη, δικαιοσύνη & ισχυροί θεσμοί Διαφάνεια, συμμετοχή, αντικατάσταση παραοικονομίας με συλλογικότητα # δημόσιων αναφορών, μηχανισμοί λογοδοσίας, συμμετοχικές συνελεύσεις Ανοικτά δεδομένα, κώδικες δεοντολογίας, κοινωνική διαμεσολάβηση
17 Συνεργασίες για τους στόχους Τοπικά σύμφωνα, συμπράξεις ΚΑλΟ–Δημοσίου–ΑΕΙ–ιδιωτικού, διεθνή δίκτυα # MOUs/συνεργασιών, κοινά έργα, μόχλευση χρηματοδότησης SDG-Contracts με δήμους/περιφέρειες, διαπεριφερειακά consortia

Η σύγκλιση των πολιτικών ΚΑλΟ με τους στόχους των SDGs δεν είναι απλώς συμβατή — είναι αναγκαία. Η Ελλάδα, με την πλούσια κοινωνική της παράδοση, μπορεί να αποτελέσει παράδειγμα για την Ευρώπη και τη Μεσόγειο στην πράξη της βιώσιμης ανάπτυξης με κοινωνικό χαρακτήρα.

Η εποχή μας απαιτεί οικονομίες με ψυχή. Ο κόσμος δεν μπορεί πλέον να πορεύεται με μοντέλα ανάπτυξης που καταστρέφουν τον πλανήτη και αφήνουν πίσω τους ανθρώπους. Η Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία είναι η απάντηση των πολιτών σε αυτό το αδιέξοδο: μια οικονομία που νοιάζεται, που μοιράζεται και που δημιουργεί.

Η ένταξη της ΚΑλΟ στον παγκόσμιο χάρτη των Ηνωμένων Εθνών και των SDGs δεν είναι απλώς τιμητική αναγνώριση· είναι η επιβεβαίωση ότι η αλληλεγγύη μπορεί να αποτελέσει πυλώνα ανάπτυξης. Είναι μια παγκόσμια υπόσχεση πως ο πλούτος μπορεί να διανέμεται δίκαια, οι πόροι να αξιοποιούνται υπεύθυνα, και η πρόοδος να μην αφήνει κανέναν πίσω.

Η ΚΑλΟ δεν είναι το μέλλον — είναι το παρόν που αλλάζει τον κόσμο, μέσα από συνεργασία, συμμετοχή και βιωσιμότητα.

Γιατί μόνο όταν το “εγώ” γίνει “εμείς”, μπορεί η ανθρωπότητα να φτάσει πραγματικά στους στόχους της.

Discover more from ΔΙΚΤΥΟ ΚοινΣΕπ

Subscribe to get the latest posts sent to your email.