---

Η ιστοσελίδα koinsep.org αποτελεί μια πλατφόρμα ενημέρωσης και υποστήριξης για Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις (ΚοινΣΕπ) και φορείς της Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας στην Ελλάδα. Παρέχει πληροφορίες για την ίδρυση και διαχείριση ΚοινΣΕπ, όπως οδηγούς, νέα για επιδοτήσεις, νομικές και φορολογικές συμβουλές, καθώς και επικαιροποιημένα θέματα για τη λειτουργία τους. Απευθύνεται σε επαγγελματίες και πολίτες που επιθυμούν να συμβάλλουν στην κοινωνική οικονομία, ενισχύοντας την τοπική ανάπτυξη και τις κοινωνικές δράσεις και λειτουργει μέχρι σήμερα ανελλιπώς από το 2012

---

Εάν αποφασίσετε την δημιουργία της δικής σας ΚοινΣΕπ και έχετε μια καλή ιδέα που πληροί τα κριτήρια του νόμου 4430/2016 ελάτε σε επαφή μαζί μας από εδώ για να σας βοηθήσουμε με την 12χρονη εμπειρία μας στον τομέα της Κοινωνικής Οικονομίας και στην Δημιουργία άνω των 730 Επιτυχημένων ΚοινΣΕπ

---

Η Ελλάδα βρίσκεται σήμερα σε μια κρίσιμη καμπή: ανάμεσα σε ένα εξαντλημένο χρηματοπιστωτικό σύστημα που υπηρετεί αριθμούς και όχι ανθρώπους, και σε μια κοινωνία που διψά για δικαιοσύνη, διαφάνεια και αλληλεγγύη. Οι παραδοσιακές τράπεζες, προσανατολισμένες αποκλειστικά στη μεγιστοποίηση κερδών και στην εξυπηρέτηση μεγάλων επιχειρήσεων, έχουν αφήσει πίσω τους ένα τεράστιο κενό. Στο περιθώριο αυτής της πραγματικότητας βρίσκονται οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις, οι κοινωνικοί συνεταιρισμοί, οι ενεργειακές κοινότητες και οι ΚοινΣΕπ — φορείς που παράγουν κοινωνικό πλούτο, αλλά στερούνται πρόσβασης σε δίκαιη χρηματοδότηση.

Απέναντι σε αυτή την πραγματικότητα, η Τράπεζα Ηθικής και η Εναλλακτική Χρηματοδότηση προβάλλουν όχι ως θεωρητικό όραμα, αλλά ως πράξη κοινωνικής αναγέννησης. Μια Τράπεζα που δεν επενδύει στην αδιαφάνεια, αλλά στην εμπιστοσύνη. Που δεν μετρά μόνο τόκους, αλλά και κοινωνικό αντίκτυπο. Που λειτουργεί όχι για τα bonus των στελεχών, αλλά για το κοινό καλό.

Αυτό το άρθρο αναλύει σε βάθος το τι σημαίνει ηθική τραπεζική, πώς εφαρμόζεται διεθνώς, γιατί αποτελεί ιστορική ανάγκη για την Ελλάδα — και παρουσιάζει στο τέλος ένα πλήρες σχέδιο ίδρυσης μιας ελληνικής Τράπεζας Ηθικής, με σαφή βήματα, συνεργασίες και πιλοτικά παραδείγματα.

1. Η έννοια της Τράπεζας Ηθικής

Η Τράπεζα Ηθικής (Ethical Bank) είναι ένας χρηματοπιστωτικός οργανισμός που δρα με βάση αξίες και όχι μόνο συμφέροντα. Το χρήμα, σε αυτό το μοντέλο, δεν είναι αυτοσκοπός — είναι εργαλείο για κοινωνική αλλαγή.

Κύριες αρχές λειτουργίας:

1. Διαφάνεια: Κάθε επένδυση είναι δημόσια και λογοδοτεί στην κοινωνία.
2. Κοινωνική ευθύνη: Οι πόροι διοχετεύονται σε έργα κοινωνικού, περιβαλλοντικού ή πολιτιστικού χαρακτήρα.
3. Αποκλεισμός τοξικών επενδύσεων: Όχι σε όπλα, πετρέλαια, τζόγο, καπνό, παιδική εργασία, φορολογικούς παραδείσους.
4. Συμμετοχική διακυβέρνηση: Οι πελάτες είναι μέτοχοι και συνδιαμορφωτές.
5. Κέρδος με μέτρο: Τα έσοδα επανεπενδύονται στην κοινωνία, στους εργαζομένους και στους πελάτες.

Στην πράξη, η Τράπεζα Ηθικής λειτουργεί ως χρηματοοικονομική κοινότητα εμπιστοσύνης. Οι πελάτες γνωρίζουν πού πάνε τα χρήματά τους, οι δανειολήπτες στηρίζονται με χαμηλά επιτόκια και οι επενδύσεις έχουν πραγματικό θετικό αντίκτυπο.

2. Τα ευρωπαϊκά παραδείγματα επιτυχίας

🇮🇹 Banca Etica – Ιταλία

Ιδρύθηκε το 1999 από κοινωνικούς συνεταιρισμούς, ενώσεις και πολίτες. Διαθέτει πάνω από 80.000 μέλη και επενδύει αποκλειστικά σε κοινωνικά έργα, ενεργειακές κοινότητες, ΚοινΣΕπ και οργανώσεις πολιτών. Διαχειρίζεται πάνω από 2 δισ. ευρώ, με πλήρη διαφάνεια σε κάθε επένδυση.

🇪🇸 Triodos Bank – Ολλανδία, Ισπανία, Βέλγιο

Λειτουργεί από το 1980 και είναι σήμερα σημείο αναφοράς για την Ευρώπη. Κάθε έργο που χρηματοδοτείται είναι δημοσιευμένο στη σελίδα της. Επενδύει σε πράσινη ενέργεια, κοινωνική κατοικία, βιολογική γεωργία, πολιτισμό, εκπαίδευση.

🇨🇭 Alternative Bank Schweiz – Ελβετία

Δημιουργήθηκε με στόχο να αποδείξει ότι η τραπεζική μπορεί να είναι βιώσιμη. Δεν επιτρέπει bonus, δεν επενδύει σε χρηματιστηριακά προϊόντα, και έχει επιβιώσει επιτυχώς μέσα από κρίσεις χάρη στη σταθερότητα και εμπιστοσύνη των μελών της.

Αυτά τα παραδείγματα δείχνουν ότι η ηθική τραπεζική δεν είναι «ουτοπία», αλλά πρακτικό μοντέλο βιώσιμης ανάπτυξης.

3. Η ελληνική πραγματικότητα: ένα τραπεζικό σύστημα εκτός κοινωνίας

Η Ελλάδα διαθέτει ένα από τα πιο συγκεντρωτικά τραπεζικά συστήματα στην Ευρώπη. Τέσσερις συστημικές τράπεζες ελέγχουν σχεδόν το 95% της αγοράς. Οι συνεταιριστικές τράπεζες, αν και κάποτε υπόσχονταν αποκέντρωση, περιορίστηκαν θεσμικά και κεφαλαιακά.

Τα αποτελέσματα είναι εμφανή:

• Περιορισμένη πρόσβαση των ΚοινΣΕπ σε δάνεια.
• Υψηλά επιτόκια για ΜμΕ και αγροτικούς συνεταιρισμούς.
• Καμία πολιτική πράσινης ή κοινωνικής χρηματοδότησης.
• Μηδενική διαφάνεια για το πού κατευθύνονται οι επενδύσεις.

Η απουσία ηθικού τραπεζικού θεσμού δημιουργεί ένα τεράστιο κενό εμπιστοσύνης. Και εκεί ακριβώς υπάρχει η ευκαιρία για την Ελλάδα να πρωτοπορήσει με ένα νέο μοντέλο – μια Τράπεζα Ηθικής Ελλάδος.

4. Εναλλακτική χρηματοδότηση – Οικοσύστημα και εργαλεία

Η Εναλλακτική Χρηματοδότηση (Alternative Finance) είναι το δίκτυο εργαλείων που ενώνει τις αρχές της κοινωνικής οικονομίας με τη σύγχρονη τεχνολογία και τις ανάγκες των πολιτών.

Κύριοι πυλώνες:

• Μικροπιστώσεις: μικρά δάνεια έως 25.000€ χωρίς εμπράγματες εγγυήσεις.
• Crowdfunding: συλλογική χρηματοδότηση κοινωνικών και περιβαλλοντικών έργων.
• Κοινωνικά ταμεία (Social Funds): συνεταιριστικά κεφάλαια για τοπικές επενδύσεις.
• Ενεργειακές κοινότητες: συλλογική παραγωγή και κατανάλωση ενέργειας από ΑΠΕ.
• Peer-to-Peer δανεισμός: πλατφόρμες απευθείας δανεισμού μεταξύ πολιτών.

Η Τράπεζα Ηθικής στην Ελλάδα θα μπορούσε να λειτουργεί ως ομπρέλα όλων αυτών των εργαλείων, συντονίζοντας τη ροή πόρων προς βιώσιμα και κοινωνικά εγχειρήματα.

5. Πίνακας σύγκρισης: Παραδοσιακή Τράπεζα vs Τράπεζα Ηθικής

6. Εργαλείο αυτοαξιολόγησης ΚοινΣΕπ για ένταξη σε ηθική χρηματοδότηση

Ερμηνεία:

• ✅ 80–100% → Πλήρως έτοιμη για ένταξη σε ηθική χρηματοδότηση.
• ⚙️ 60–79% → Καλή βάση, απαιτείται ενίσχυση σε διαφάνεια ή βιωσιμότητα.
• ⚠️ <60% → Ανάγκη επανασχεδιασμού κοινωνικού μοντέλου.

7. Ο κοινωνικός αντίκτυπος μιας Τράπεζας Ηθικής στην Ελλάδα

Η ίδρυση μιας Τράπεζας Ηθικής θα είχε βαθύτατο κοινωνικό αποτύπωμα:

• Αναζωογόνηση της τοπικής οικονομίας με πρόσβαση σε δίκαιη χρηματοδότηση.
• Ενίσχυση της κοινωνικής επιχειρηματικότητας και της αυτοαπασχόλησης.
• Αναστροφή της φυγής ταλέντων με επενδύσεις σε κοινωνική και πράσινη καινοτομία.
• Ανασυγκρότηση της εμπιστοσύνης ανάμεσα σε πολίτες, κράτος και χρηματοπιστωτικούς θεσμούς.

8. Προτάσεις για την ίδρυση Τράπεζας Ηθικής στην Ελλάδα – Πλήρες σχέδιο βημάτων

Α. Νομική μορφή και θεσμικό πλαίσιο

1. Επιλογή νομικής μορφής:

• Εναλλακτική 1: Πιστωτικός Συνεταιρισμός Πανελλήνιας Εμβέλειας με βάση τον Ν. 1667/1986.
• Εναλλακτική 2: Κοινωνική Συνεταιριστική Επιχείρηση Τραπεζικού Τύπου (νέα ειδική μορφή, απαιτεί νομοθετική πρόβλεψη).

1. Άδεια λειτουργίας υπό την Τράπεζα της Ελλάδος:

   • Προϋπόθεση κεφαλαιακής επάρκειας, σύστημα εποπτείας και κανόνες διαφάνειας.

2. Κανονιστικό πλαίσιο “ηθικής συμμόρφωσης” (Ethical Compliance Framework):

• Ρήτρες για αποκλεισμό επενδύσεων σε βλαπτικές δραστηριότητες.
• Υποχρεωτική δημοσιοποίηση όλων των έργων που χρηματοδοτούνται.

Β. Αρχικό κεφάλαιο και χρηματοδότηση

1. Ελάχιστο κεφάλαιο εκκίνησης:

   • ~20 εκατ. ευρώ για πανελλαδική λειτουργία (πρώτο στάδιο).

2. Πηγές κεφαλαίων:

• Συνδρομές πολιτών/μελών (100–1.000€ ανά μέλος).
• Συμμετοχή ΚοινΣΕπ και συνεταιρισμών (ως ιδρυτικά μέλη).
• Κρατική εγγύηση ή στήριξη μέσω ΕΣΠΑ (π.χ. InvestEU Social Economy).
• Επενδυτικά ταμεία κοινωνικής καινοτομίας (EIB, EIF).

Γ. Συνεργασίες και στρατηγικές συμμαχίες

1. Εθνικό Δίκτυο ΚοινΣΕπ και Επιμελητήριο Κ.ΑΛ.Ο. Ελλάδας – ως θεσμικοί εταίροι.
2. Συνεταιριστικές Τράπεζες Ελλάδας – τεχνική συνεργασία και υποδομές.
3. Πανεπιστήμια και ερευνητικά ιδρύματα – εκπαίδευση και μελέτη κοινωνικού αντικτύπου.
4. Ευρωπαϊκές Τράπεζες Ηθικής – στρατηγική συμμαχία με Banca Etica και Triodos Bank για τεχνογνωσία.

Δ. Πυρήνας ίδρυσης – η ΚοινΣΕπ πρωτοβουλίας

Η πρώτη οργανωτική μορφή μπορεί να είναι μια ΚοινΣΕπ Πρωτοβουλίας για την Τράπεζα Ηθικής Ελλάδος, με σκοπό:

• τη συγκέντρωση μελών και κεφαλαίων,
• την εκπαίδευση πολιτών στη χρηματοοικονομική ηθική,
• την ανάπτυξη πλατφόρμας μικροχρηματοδότησης,
• την προετοιμασία της τελικής αίτησης άδειας στην Τράπεζα της Ελλάδος.

Ε. Πιλοτικά παραδείγματα εφαρμογής

1. Πιλοτικό έργο “Ηθική Πίστωση για ΚοινΣΕπ”
   Χρηματοδότηση 10 ΚοινΣΕπ ανά Περιφέρεια με μικροπιστώσεις έως 25.000€ για κοινωνικές δράσεις.
2. Πρόγραμμα “Πράσινη Αναγέννηση”
   Επενδύσεις σε ενεργειακές κοινότητες ΑΠΕ με κοινωνική συμμετοχή.
3. “Κοινωνική Εστία”
   Δάνεια χαμηλού επιτοκίου για στέγαση ευάλωτων ομάδων μέσω ΚοινΣΕπ.

ΣΤ. Ψηφιακή υποδομή και διαφάνεια

Η Τράπεζα Ηθικής οφείλει να λειτουργεί με ψηφιακή διαφάνεια:

• Διαδικτυακή πλατφόρμα όπου κάθε πολίτης βλέπει πού κατευθύνεται κάθε ευρώ.
• Διαδραστικός χάρτης χρηματοδοτούμενων έργων.
• Ετήσιος Απολογισμός Ηθικής Επίδοσης (Ethical Impact Report).

Ζ. Στάδια υλοποίησης (χρονοδιάγραμμα)

Η Τράπεζα Ηθικής Ελλάδος δεν είναι απλώς ένα νέο οικονομικό σχήμα· είναι μια πολιτιστική και κοινωνική επανάσταση με οικονομικούς όρους.

Είναι η ευκαιρία της χώρας να ξαναορίσει τη σχέση ανάμεσα στο χρήμα, την κοινωνία και την εμπιστοσύνη.
Να αποδείξει ότι η οικονομία μπορεί να είναι ταυτόχρονα βιώσιμη, δίκαιη και ανθρώπινη.

Η ίδρυσή της θα σηματοδοτήσει το τέλος μιας εποχής τραπεζικής αποξένωσης και την αρχή ενός νέου κύκλου κοινωνικής συμμετοχής.
Γιατί στο τέλος, η πραγματική επένδυση δεν είναι στο κεφάλαιο — είναι στον άνθρωπο, στην κοινότητα και στο μέλλον που χτίζουμε μαζί.

Η Κοινωνική Οικονομία στην Πράξη