---

Η ιστοσελίδα koinsep.org αποτελεί μια πλατφόρμα ενημέρωσης και υποστήριξης για Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις (ΚοινΣΕπ) και φορείς της Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας στην Ελλάδα. Παρέχει πληροφορίες για την ίδρυση και διαχείριση ΚοινΣΕπ, όπως οδηγούς, νέα για επιδοτήσεις, νομικές και φορολογικές συμβουλές, καθώς και επικαιροποιημένα θέματα για τη λειτουργία τους. Απευθύνεται σε επαγγελματίες και πολίτες που επιθυμούν να συμβάλλουν στην κοινωνική οικονομία, ενισχύοντας την τοπική ανάπτυξη και τις κοινωνικές δράσεις και λειτουργει μέχρι σήμερα ανελλιπώς από το 2012

---

Εάν αποφασίσετε την δημιουργία της δικής σας ΚοινΣΕπ και έχετε μια καλή ιδέα που πληροί τα κριτήρια του νόμου 4430/2016 ελάτε σε επαφή μαζί μας από εδώ για να σας βοηθήσουμε με την 12χρονη εμπειρία μας στον τομέα της Κοινωνικής Οικονομίας και στην Δημιουργία άνω των 730 Επιτυχημένων ΚοινΣΕπ

---

Η Κοινωνική Συνεταιριστική Επιχείρηση (ΚοινΣΕπ) δεν είναι «ακόμα μια εταιρία με κοινωνικό πρόσημο». Είναι ένας θεσμός που ισορροπεί ανάμεσα στην επιχειρηματική βιωσιμότητα και στο συλλογικό-κοινωνικό όφελος. Ο νόμος 4430/2016 εισήγαγε ένα συνεκτικό πλαίσιο για την Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία (ΚΑΛΟ) και όρισε συγκεκριμένους κανόνες για τη σύσταση, λειτουργία, λογοδοσία και κοινωνικό αντίκτυπο των ΚοινΣΕπ.

Για όποιον σχεδιάζει να ιδρύσει ή να αναβαθμίσει μια ΚοινΣΕπ, το κλειδί δεν είναι η αποστήθιση άρθρων, αλλά η κατανόηση του «πώς» αυτά μεταφράζονται σε καθημερινές αποφάσεις: από τη στρατηγική εσόδων και τη μισθοδοσία, μέχρι την εταιρική διακυβέρνηση, τη συμμόρφωση στο Μητρώο και την αξιοποίηση χρηματοδοτήσεων.

Από το όραμα στην εκτέλεση με νομική ακρίβεια

Η Κοινωνική Συνεταιριστική Επιχείρηση (ΚοινΣΕπ) είναι ο πιο ευέλικτος μηχανισμός για να μετατρέψεις ένα συλλογικό όραμα σε βιώσιμη επιχείρηση με μετρήσιμο κοινωνικό αποτέλεσμα. Ο Ν. 4430/2016 είναι το πλαίσιο που καθορίζει τι επιτρέπεται, τι απαιτείται και πώς τεκμηριώνεται η κοινωνική αξία. Σκοπός αυτού του οδηγού είναι να σου δώσει:

• την ουσία του νόμου χωρίς νομικίστικη ορολογία,
• τα ατού που μπορείς να αξιοποιήσεις από την 1η ημέρα,
• τις παγίδες που ρίχνουν νέες ΚοινΣΕπ σε καθυστερήσεις/κυρώσεις,
• παραδείγματα με νούμερα (ιδίως για το άρθρο 16),
• βήμα-βήμα διαδικασίες, checklists, policy templates,
• οδικό χάρτη 24 μηνών για να φτάσεις σε σταθερή συμμόρφωση και κερδοφορία με κοινωνικό αντίκτυπο.

1) Τι είναι πρακτικά μια ΚοινΣΕπ με βάση τον 4430/2016

• Συλλογική επιχείρηση με κοινωνικό σκοπό: κερδοσκοπεί νόμιμα, αλλά τα πλεονάσματα κατευθύνονται θεσμικά σε σκοπό/μέλη/αποθεματικά — όχι σε ιδιωτική μεγιστοποίηση.
• Δημοκρατική διακυβέρνηση: «1 μέλος = 1 ψήφος».
• Αναγνώριση από Δημόσιο/φορείς: Εντάσσεται στο Μητρώο ΚΑΛΟ, με δικαίωμα συμμετοχής σε δράσεις/χρηματοδοτήσεις.
• Υποχρεώσεις λογοδοσίας: Ετήσιες εκθέσεις, κοινωνικοί δείκτες, οικονομικά στοιχεία, έλεγχοι τήρησης.

Τύποι δραστηριοτήτων: κοινωνικές υπηρεσίες, πολιτισμός, εκπαίδευση/κατάρτιση, πράσινη οικονομία/κυκλική, τοπικά προϊόντα/αγροδιατροφή, τουρισμός εμπειρίας, ψηφιακές υπηρεσίες, κ.ά.

2) Τα «κρυφά ατού» που πολλές ομάδες δεν αξιοποιούν

1. Κοινωνική νομιμοποίηση → ανοίγει πόρτες σε Δήμους/Περιφέρειες/ιδρύματα/εταιρική ΕΚΕ.
2. Επανεπένδυση πλεονασμάτων → δημιουργεί θεσμική πειθαρχία για ανάπτυξη ανθρώπινου δυναμικού/εξοπλισμού.
3. Στόχευση σε εξειδικευμένες προσκλήσεις → πιο ευνοϊκές για ΚΑΛΟ.
4. Συνέργειες μεταξύ ΚοινΣΕπ → κοινές προσφορές, συμμετοχικές προμήθειες, shared services.
5. Διακριτή ταυτότητα στην αγορά → πώληση «αξίας με αντίκτυπο» (impact value proposition).

3) Οι βασικές παγίδες (και ο τρόπος να μη «πέσεις»)

Α. Οικονομικές/λειτουργικές

• Στενός κορμός εσόδων (1-2 πελάτες) → ρίσκο ρευστότητας.
  Λύση: 3+ ροές εσόδων (π.χ. B2C προϊόν, B2B υπηρεσία, εκπαίδευση/εργαστήρια).
• Ανεπαρκής προετοιμασία μισθολογικού κόστους για το άρθρο 16.
  Λύση: προσομοιώσεις 3 σεναρίων (συντηρητικό/βάσης/αισιόδοξο).
• Καθυστερήσεις πληρωμών → cash-flow κενό.
  Λύση: αποθεματικό 3–6 μηνών + αυστηρή τιμολόγηση/εισπράξεις.

Β. Συμμόρφωση/Μητρώο

• Έκθεση κοινωνικού αντίκτυπου χωρίς μετρήσεις → παρατηρήσεις/κινδύνους.
  Λύση: ορισμός KPIs από την 1η ημέρα (ωφελούμενοι, ώρες κατάρτισης, δείκτες ένταξης, αποβλήτων/CO₂e, κ.λπ.).
• ΚΑΔ που δεν «κουμπώνουν» με το έργο → νομική ασυμμετρία.
  Λύση: χαρτογράφηση σκοπών→δραστηριοτήτων→ΚΑΔ και τακτικές επικαιροποιήσεις.

Γ. Διακυβέρνηση/ρόλοι

• Άτυπες διαδικασίες → συγκρούσεις/αδράνεια.
  Λύση: Εσωτερικός Κανονισμός, πρακτικά, πολιτική σύγκρουσης συμφερόντων, σαφείς ρόλοι (Διοίκηση/Οικονομικά/Έργα/Επικοινωνία).

Δ. Μάρκετινγκ/πωλήσεις

• «Ο σκοπός αρκεί» → χαμηλές πωλήσεις.
  Λύση: Go-to-Market με segment-offer-channel-price, κοινωνική απόδειξη (case studies, testimonials), B2B προτάσεις αξίας.

4) Άρθρο 16 – Η «καρδιά» του οικονομικού κανόνα (με παραδείγματα)

Ο κανόνας εν συντομία: Από τη δεύτερη χρήση λειτουργίας, ο Φορέας οφείλει ετήσια δαπάνη μισθοδοσίας ≥ 25% του κύκλου εργασιών της προηγούμενης χρήσης εφόσον (trigger) ο προηγούμενος κύκλος εργασιών και έσοδα επιχορηγήσεων > 300% του ετήσιου κόστους μισθοδοτικής δαπάνης ενός υπαλλήλου πλήρους απασχόλησης (βάσει κατώτατου νομοθετημένου μισθού χωρίς επιδόματα).

Πώς το διαβάζεις σωστά

1. Βήμα Α — Υπολογίζεις το όριο trigger:
   300% × (ετήσιο κόστος ενός FTE με κατώτατο μισθό).
   Παράδειγμα προσέγγισης: Αν θεωρήσεις ενδεικτικά ετήσιο κόστος 11.620€, τότε το όριο = 34.860€.

2. Βήμα Β — Ελέγχεις αν ξεπερνάς το trigger:
   (Τζίρος προηγούμενου έτους + επιχορηγήσεις προηγούμενου έτους) > 34.860€;

• • Ναι → ενεργοποιείται η υποχρέωση 25%.
  • Όχι → δεν ενεργοποιείται για τη νέα χρήση.

1. Βήμα Γ — Αν ενεργοποιηθεί, υπολογίζεις το 25% πάνω στον τζίρο της προηγούμενης χρήσης (όχι στο άθροισμα με επιχορηγήσεις).

Παραδείγματα (στρογγυλεμένοι αριθμοί για κατανόηση)

• Παράδειγμα 1 — Trigger ενεργό:
  Προηγούμενος τζίρος = 100.000€, επιχορηγήσεις = 10.000€ → σύνολο = 110.000€ (>34.860€).
  Άρα στη νέα χρήση, ελάχιστη μισθοδοσία = 25% × 100.000€ = 25.000€.
• Παράδειγμα 2 — Trigger μη ενεργό:
  Προηγούμενος τζίρος = 20.000€, επιχορηγήσεις = 5.000€ → σύνολο = 25.000€ (<34.860€).
  Δεν ενεργοποιείται η υποχρέωση 25% στη νέα χρήση.

Συμβουλή: Κάνε 3 σενάρια (συντηρητικό, βασικό, αισιόδοξο) και δες εκ των προτέρων αν θα «ανάψει» το trigger και πόσο μισθολογικό βάρος θα πρέπει να σηκώσεις την επόμενη χρονιά.

5) Καταστατικοί σκοποί ⇄ ΚΑΔ ⇄ Δραστηριότητες (ευθυγράμμιση 3 επιπέδων)

1. Σκοπός (π.χ. ένταξη ευάλωτων, πολιτισμός, πράσινη ανάπτυξη).
2. Δραστηριότητες (ποιες υπηρεσίες/προϊόντα εκτελούν τον σκοπό).
3. ΚΑΔ (οι κωδικοί που καλύπτουν νόμιμα αυτές τις δραστηριότητες).

Συχνή παγίδα: ωραίοι σκοποί, λάθος/ελλιπείς ΚΑΔ → προβλήματα σε Μητρώο/προγράμματα/τιμολόγηση.
Λύση: πίνακας αντιστοίχισης και έλεγχος κάθε 6 μήνες.

6) Χρηματοοικονομικά, ΦΠΑ, λογιστική τάξη

• Φορολογικό/ΦΠΑ: εξαρτάται από τις υπηρεσίες/αγαθά (υπάρχουν απαλλαγές/μειωμένοι συντελεστές σε συγκεκριμένα πεδία, αλλά όχι γενικευμένα επειδή είναι ΚοινΣΕπ).
• de minimis: τήρησε πίνακα ενισχύσεων 3ετίας (όριο γενικού κανονισμού 200.000€ κατά κανόνα).
• Κοστολόγηση: φτιάξε πρότυπο ΤΚΑ (Τιμή–Κόστος–Απόδοση) ανά προϊόν/υπηρεσία, με σαφή περιθώρια.
• Λογιστική πολιτική: αποσβέσεις, αναγνωρίσεις εσόδων έργων, διακριτότητα επιχορηγήσεων.

7) Κοινωνικός αντίκτυπος: από το «story» στα δεδομένα

Βασικοί KPIs (διάλεξε 5–7 και καθόρισε baseline):

• ωφελουμένων/μήνα,

• % ένταξης σε εργασία/εκπαίδευση,
• ανθρωποώρες κατάρτισης,
• μείωση αποβλήτων/CO₂e,

• τοπικών προμηθευτών/συνεργασιών,

• ικανοποίηση ωφελουμένων/πελατών (NPS),
• κύκλος επαναλαμβανόμενων πελατών.

SROI (ενδεικτικά): Περιέγραψε λογική μετασχηματισμού πόρων→εκροών→εκβάσεων, ακόμη και χωρίς πλήρη νομισματοποιήσεις.

8) Διακυβέρνηση με κανόνες (templates)

• Εσωτερικός Κανονισμός:
  Ρόλοι/αρμοδιότητες, διαδικασίες συνεδριάσεων, πρακτικά, ανάθεση έργων, προμήθειες, σύγκρουση συμφερόντων, πολιτική πλεονασμάτων, διαχείριση παραπόνων, προστασία δεδομένων (GDPR).
• Κώδικας Δεοντολογίας: ισότητα, μη διάκριση, ασφάλεια, περιβάλλον, διαφάνεια.
• HR Policies: προσλήψεις/αξιολόγηση, επιμόρφωση, υγεία & ασφάλεια, εθελοντισμός.

9) Marketing & Πωλήσεις για ΚοινΣΕπ (go-to-market σε 6 βήματα)

1. Τμηματοποίηση (B2C, B2B, Δημόσιο).
2. Πρόταση αξίας ανά τμήμα (quality + impact).
3. Κανάλια: τοπική παρουσία, δικτύωση ΚΑΛΟ, θεματικές εκθέσεις, ψηφιακά funnels.
4. Τιμολόγηση: κόστος + περιθώριο + impact premium όπου τεκμηριώνεται.
5. Απόδειξη: μελέτες περίπτωσης, αριθμοί αντίκτυπου, πιστοποιήσεις/διακρίσεις.
6. CRM & Retention: κύκλος επαναγοράς, συμβόλαια συντήρησης, upsell υπηρεσιών.

10) Δημόσιες συμβάσεις & συμπράξεις

• Χαρτογράφησε CPV και ακολούθησε τις αρχές διαφάνειας/ίσης μεταχείρισης.
• Ετοίμασε φακέλους τεκμηρίωσης (τεχνική ικανότητα, εμπειρία, δείκτες ποιότητας/αντίκτυπου).
• Αναζήτησε κοινωνικά κριτήρια (social clauses) όπου προβλέπονται.

11) Μίνι-SWOT (για εσωτερικές συζητήσεις)

S: κοινωνική νομιμοποίηση, δικτύωση, ευελιξία δράσεων.
W: περιορισμένοι πόροι/εμπειρία σε scaling, άτυπες διαδικασίες.
O: πράσινη μετάβαση, τοπική ανάπτυξη, προσκλήσεις ΚΑΛΟ, εταιρική ΕΚΕ.
T: ρευστότητα/καθυστερήσεις πληρωμών, θεσμικές αλλαγές, ανταγωνισμός τιμής.

12) Risk Register (ενδεικτικό)

13) Checklists συμμόρφωσης (quarterly)

• ΚΑΔ ↔ δραστηριότητες ευθυγραμμισμένα.
• KPIs αντίκτυπου ενημερωμένα με στοιχεία.
• Μισθοδοσία/άρθρο 16: έλεγχος trigger & 25% προσομοιώσεις.
• Αναφορές Μητρώου: πρόοδος/εκκρεμότητες.
• Πρακτικά συνεδριάσεων/αποφάσεων.
• Ασφάλειες (αστικής ευθύνης, εξοπλισμού).
• GDPR/ΥΑΕ έλεγχος.

14) Οδικός χάρτης 24 μηνών (επιτάχυνσης & συμμόρφωσης)

Μήνες 0–3: καταστατικό, ΚΑΔ, business model, KPIs, κανονισμός, πιλοτικό προϊόν/υπηρεσία.
Μήνες 4–6: 2η–3η ροή εσόδων, πρώτα συμβόλαια, CRM, policy πλεονασμάτων.
Μήνες 7–12: scaling πωλήσεων, δημόσιες συμβάσεις/CPV, ενδιάμεση έκθεση αντίκτυπου.
Μήνες 13–18: έλεγχος trigger άρθρου 16, προσαρμογές HR/κόστους, ταμειακό buffer.
Μήνες 19–24: πιστοποιήσεις ποιότητας/ασφάλειας, επέκταση σε νέους ΚΑΔ, πλήρης ετήσια έκθεση.

15) Παραδείγματα αριθμητικών σεναρίων άρθρου 16 (για προϋπολογισμό)

Σενάριο Α (Συντηρητικό)

• Προηγούμενος τζίρος: 60.000€
• Επιχορηγήσεις: 8.000€ → Σύνολο = 68.000€ (>34.860€ trigger)
• Ελάχιστη μισθοδοσία νέας χρήσης: 25% × 60.000€ = 15.000€

Σενάριο Β (Βάσης)

• Προηγούμενος τζίρος: 100.000€
• Επιχορηγήσεις: 0€ → Σύνολο = 100.000€ (>34.860€)
• Ελάχιστη μισθοδοσία: 25.000€

Σενάριο Γ (Κάτω από trigger)

• Προηγούμενος τζίρος: 22.000€
• Επιχορηγήσεις: 6.000€ → Σύνολο = 28.000€ (<34.860€)
• Υποχρέωση 25%: Δεν ενεργοποιείται.

Πρακτική εφαρμογή: Κράτα μηνιαίο πίνακα όπου ενημερώνεις τζίρο/επιχορηγήσεις και κάνεις «τι θα γίνει αν…» για τον επόμενο χρόνο, ώστε να ξέρεις έγκαιρα αν θα πρέπει να αυξήσεις/αναδιατάξεις μισθοδοσία.

Από την πρόθεση στη λειτουργική αριστεία

Ο Ν. 4430/2016 δεν είναι εμπόδιο· είναι πυξίδα. Δείχνει πώς μια επιχείρηση μπορεί να παραμένει υγιής οικονομικά ενώ παράγει μετρήσιμο κοινωνικό όφελος. Τα πλεονεκτήματα του θεσμικού πλαισίου —δημοκρατία, επανεπένδυση, κοινωνική νομιμοποίηση, πρόσβαση σε ευκαιρίες— αξιοποιούνται όταν η ΚοινΣΕπ λειτουργεί επαγγελματικά: με business plan, μετρήσιμους δείκτες, πειθαρχία στις προθεσμίες, καθαρές διαδικασίες και κουλτούρα μάθησης.

Η «παγίδα» δεν είναι ο νόμος. Είναι η έλλειψη συστήματος. Αν στήσεις από νωρίς ρόλους, κανόνες, οικονομική πειθαρχία και αδιάλειπτη μέτρηση αντίκτυπου, τότε η ΚοινΣΕπ σου θα αντέξει τις διακυμάνσεις της αγοράς, θα εμπνεύσει εμπιστοσύνη σε εταίρους και χρηματοδότες και —το σημαντικότερο— θα εκπληρώσει τον λόγο ύπαρξής της: να μετατρέπει την κοινωνική πρόθεση σε διαρκές, μετρήσιμο αποτέλεσμα.

Ο Ν. 4430/2016 δεν είναι τυπικό βάρος· είναι πλαίσιο πρόβλεψης και πειθαρχίας που σε βοηθά να πετύχεις σταθερή ανάπτυξη και αληθινό αντίκτυπο. Όταν ευθυγραμμίζεις σκοπούς–δραστηριότητες–ΚΑΔ, μετράς συστηματικά την κοινωνική αξία, και προϋπολογίζεις σωστά τη μισθοδοσία (άρθρο 16), τότε:

• μιλάς τη γλώσσα του Μητρώου και των χρηματοδοτήσεων,
• εμπνέεις εμπιστοσύνη σε πελάτες/εταίρους,
• προστατεύεις την ομάδα σου από αιφνίδιες κρίσεις,
• και κυρίως, μετατρέπεις την πρόθεση σε θεσμικά μετρήσιμη αλλαγή.

Στήσε σύστημα — όχι μόνο σκοπό. Με οδικό χάρτη, KPIs, πολιτικές και ταμειακή πειθαρχία, η ΚοινΣΕπ σου γίνεται παράδειγμα βιώσιμης κοινωνικής επιχειρηματικότητας.

Καλή αρχή — με πυξίδα τη συμμόρφωση, την ποιότητα και την κοινωνική αξία.

Η Κοινωνική Οικονομία στην Πράξη