Η ιστοσελίδα koinsep.org αποτελεί μια πλατφόρμα ενημέρωσης και υποστήριξης για Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις (ΚοινΣΕπ) και φορείς της Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας στην Ελλάδα. Παρέχει πληροφορίες για την ίδρυση και διαχείριση ΚοινΣΕπ, όπως οδηγούς, νέα για επιδοτήσεις, νομικές και φορολογικές συμβουλές, καθώς και επικαιροποιημένα θέματα για τη λειτουργία τους. Απευθύνεται σε επαγγελματίες και πολίτες που επιθυμούν να συμβάλλουν στην κοινωνική οικονομία, ενισχύοντας την τοπική ανάπτυξη και τις κοινωνικές δράσεις και λειτουργει μέχρι σήμερα ανελλιπώς από το 2012
Εάν αποφασίσετε την δημιουργία της δικής σας ΚοινΣΕπ και έχετε μια καλή ιδέα που πληροί τα κριτήρια του νόμου 4430/2016 ελάτε σε επαφή μαζί μας από εδώ για να σας βοηθήσουμε με την 12χρονη εμπειρία μας στον τομέα της Κοινωνικής Οικονομίας και στην Δημιουργία άνω των 730 Επιτυχημένων ΚοινΣΕπ
Η Κοινωνική Οικονομία στην Ελλάδα είναι κάτι πολύ περισσότερο από ένας οικονομικός τομέας — είναι η αντανάκλαση της ψυχής του ελληνικού λαού, της διαχρονικής τάσης για αλληλοβοήθεια, συνεργασία και κοινοτική συνοχή. Σε μια χώρα όπου οι κοινωνικοί δεσμοί και η συλλογικότητα αποτέλεσαν επί αιώνες εργαλείο επιβίωσης και προόδου, η κοινωνική οικονομία γεννήθηκε όχι από ανάγκη για κέρδος, αλλά από την ανάγκη του ανθρώπου να σταθεί δίπλα στον συνάνθρωπό του.
Από τα πρώτα συνεταιριστικά πειράματα των αγροτών τον 19ο αιώνα έως τα σύγχρονα συνεργατικά εγχειρήματα τεχνολογίας, εκπαίδευσης και κοινωνικής φροντίδας, η Ελλάδα κουβαλά μια μακρά παράδοση κοινοτικής δράσης. Οι ιστορικές συγκυρίες —πόλεμοι, μετανάστευση, κρίσεις, πολιτικές μεταβάσεις— ενίσχυσαν αυτή τη διαδρομή, μετατρέποντας την κοινωνική οικονομία από αυθόρμητο λαϊκό κίνημα σε θεσμικό πυλώνα βιώσιμης ανάπτυξης.
Σήμερα, η κοινωνική και αλληλέγγυα οικονομία (Κ.ΑΛ.Ο.) αποτελεί τον τρίτο πυλώνα ανάμεσα στον ιδιωτικό και τον δημόσιο τομέα. Είναι η οικονομία της συμμετοχής, της εμπιστοσύνης, της συλλογικής ιδιοκτησίας και της δημοκρατίας. Είναι ο τομέας που δεν μετρά την επιτυχία μόνο με οικονομικούς δείκτες, αλλά με τον κοινωνικό αντίκτυπο, τη δημιουργία θέσεων εργασίας, τη βιωσιμότητα και τη συνοχή των τοπικών κοινωνιών.
1. Ιστορική Εξέλιξη της Κοινωνικής Οικονομίας στην Ελλάδα
Η πορεία της Κοινωνικής Οικονομίας στη χώρα μας μπορεί να χωριστεί σε διακριτές φάσεις, που αποτυπώνουν τη μετάβαση από την αυθόρμητη κοινοτική δράση στη θεσμική ωρίμανση και την ευρωπαϊκή ένταξη.
Πίνακας 1: Χρονολογική Εξέλιξη της Κοινωνικής Οικονομίας στην Ελλάδα (1830–2025)
| Περίοδος | Ιστορικά Γεγονότα & Ορόσημα | Χαρακτηριστικά & Επιπτώσεις |
|---|---|---|
| 1830–1900 | Πρώτοι συνεταιρισμοί αγροτών και κτηνοτρόφων στη Θεσσαλία, στη Μαγνησία, στη Μακεδονία. | Δημιουργία συνεταιριστικών μορφών για προστασία παραγωγών και κοινή διάθεση προϊόντων. |
| 1900–1940 | Ιδρύονται καταναλωτικοί, αλιευτικοί και γεωργικοί συνεταιρισμοί. Ο Νόμος 602/1915 θεμελιώνει το συνεταιριστικό δίκαιο. | Ενίσχυση αγροτικών κοινοτήτων – γέφυρα με την ευρωπαϊκή συνεταιριστική σκέψη. |
| 1945–1970 | Μεταπολεμική ανασυγκρότηση. Αγροτικοί συνεταιρισμοί ως μοχλός ανάπτυξης. | Η κοινωνική οικονομία λειτουργεί άτυπα μέσα από κοινότητες και τοπικούς φορείς. |
| 1970–1990 | Ίδρυση συνεταιρισμών σε τουρισμό, χειροτεχνία και πολιτισμό. | Διεύρυνση του πεδίου πέρα από την αγροτική παραγωγή. |
| 1990–2010 | Είσοδος στην Ε.Ε., αύξηση προγραμμάτων LEADER και κοινοτικών πρωτοβουλιών. | Εμφάνιση πρώτων κοινωνικών συνεταιρισμών ένταξης (ΚοιΣΠΕ). |
| 2011–2016 | Ν. 4019/2011: Θεσμοθέτηση Κοινωνικών Συνεταιριστικών Επιχειρήσεων. | Δημιουργία νέου πλαισίου Κοινωνικής Οικονομίας με νομική υπόσταση. |
| 2016–2020 | Ν. 4430/2016: Αναγνώριση της Κ.ΑΛ.Ο. ως ξεχωριστού τομέα. Ίδρυση Κέντρων Στήριξης. | Δημιουργία εκατοντάδων ΚοινΣΕπ, δικτύωση σε όλη τη χώρα. |
| 2020–2025 | Ψηφιακός μετασχηματισμός, βιώσιμη ανάπτυξη, Ευρωπαϊκά προγράμματα ΚΑΛΟ (ESF+, Interreg, Horizon). | Η Κοινωνική Οικονομία ενσωματώνεται στις πολιτικές πράσινης και κοινωνικής μετάβασης. |
2. Ο ρόλος των ΚοινΣΕπ στη σύγχρονη Ελλάδα
Οι Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις (ΚοινΣΕπ) αποτελούν τον πρακτικό βραχίονα της Κ.ΑΛ.Ο. και λειτουργούν ως φορείς συλλογικής επιχειρηματικότητας με κοινωνικό πρόσημο.
Οι βασικές τους αρχές, όπως ορίζονται από τον Ν. 4430/2016, είναι:
- Δημοκρατική διακυβέρνηση – κάθε μέλος έχει μία ψήφο ανεξάρτητα από τη συμμετοχή του στο κεφάλαιο.
- Κοινωνικός σκοπός – τουλάχιστον το 60% των κερδών επανεπενδύεται για την επίτευξή του.
- Περιορισμένη ατομική ωφέλεια – δεν υπάρχουν μερίσματα κερδοσκοπικού χαρακτήρα.
- Απασχόληση και ενσωμάτωση ευάλωτων ομάδων – τουλάχιστον 25% των εσόδων διατίθεται σε μισθοδοσία.
- Διαφάνεια και κοινωνικός απολογισμός – κάθε ΚοινΣΕπ υποχρεούται να δημοσιοποιεί τις δράσεις και τον αντίκτυπό της.
Από το 2017 έως το 2025, πάνω από 2.000 ενεργές ΚοινΣΕπ δραστηριοποιούνται σε όλη την Ελλάδα, σε τομείς όπως:
- Αγροδιατροφή & τοπικά προϊόντα
- Κοινωνική φροντίδα, ΑμεΑ, ηλικιωμένοι, προσχολική αγωγή
- Πολιτισμός & εκπαίδευση
- Πράσινη ενέργεια & περιβάλλον
- Τουρισμός & τοπική ανάπτυξη
- Ψηφιακές υπηρεσίες και καινοτομία
3. Οικονομική και Κοινωνική Σημασία
Η κοινωνική οικονομία δεν αποτελεί συμπληρωματική δραστηριότητα, αλλά οικονομικό πυλώνα βιώσιμης ανάπτυξης.
Σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, πάνω από 6% του ΑΕΠ της Ε.Ε. προέρχεται από φορείς κοινωνικής οικονομίας. Στην Ελλάδα, αν και το ποσοστό είναι χαμηλότερο (περίπου 1,2%), αυξάνεται σταθερά κάθε έτος, δείχνοντας τη δυναμική του τομέα.
Ο κοινωνικός της αντίκτυπος εκφράζεται:
- στη δημιουργία θέσεων εργασίας για ευάλωτες ομάδες,
- στη διατήρηση τοπικών πόρων μέσα στις κοινότητες,
- στη διάδοση κοινωνικής και περιβαλλοντικής υπευθυνότητας,
- στην προώθηση κοινωνικής καινοτομίας και συνεργατικών λύσεων σε προβλήματα που το κράτος ή η αγορά δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά.
4. SWOT Ανάλυση της Κοινωνικής Οικονομίας στην Ελλάδα (2025)
| Δυνατά Σημεία (Strengths) | Αδύνατα Σημεία (Weaknesses) |
|---|---|
| • Ισχυρή κοινωνική βάση, αξίες συνεργασίας και αλληλεγγύης. | • Περιορισμένη πρόσβαση σε χρηματοδότηση και τραπεζικά εργαλεία. |
| • Ενεργό θεσμικό πλαίσιο (Ν. 4430/2016) και επιμελητήρια Κ.ΑΛ.Ο. | • Έλλειψη επαγγελματικής κατάρτισης και συμβουλευτικής υποστήριξης. |
| • Συμμετοχή σε ευρωπαϊκά προγράμματα και διακρατικά δίκτυα. | • Ελλιπής κοινωνική αναγνωρισιμότητα και προβολή. |
| • Ευελιξία και δυνατότητα τοπικής παρέμβασης. | • Ασάφειες σε φορολογικά και ασφαλιστικά ζητήματα. |
| Ευκαιρίες (Opportunities) | Απειλές (Threats) |
|---|---|
| • Ενσωμάτωση στους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης (SDGs). | • Αστάθεια θεσμικού πλαισίου και πολιτικές αλλαγές. |
| • Χρηματοδότηση από ΕΣΠΑ 2021–2027 και ΕΚΤ+. | • Ανταγωνισμός από ιδιωτικούς φορείς χωρίς κοινωνικό αντίκτυπο. |
| • Ανάπτυξη πράσινων και ψηφιακών ΚοινΣΕπ. | • Αποδυνάμωση των αξιών συμμετοχής από εμπορευματοποίηση. |
| • Συνεργασία με Δήμους και Περιφέρειες σε έργα κοινωνικής πολιτικής. | • Γενικότερη οικονομική αβεβαιότητα και αύξηση του κόστους ζωής. |
5. Το μέλλον της Κοινωνικής Οικονομίας: 2030 και πέρα
Η νέα εποχή της Κοινωνικής Οικονομίας στην Ελλάδα θα καθοριστεί από την ικανότητα των φορέων να:
- αξιοποιήσουν ψηφιακά εργαλεία και τεχνολογίες κοινωνικής καινοτομίας,
- υιοθετήσουν πράσινες πρακτικές και κυκλικά επιχειρηματικά μοντέλα,
- επενδύσουν στην εκπαίδευση των μελών και στη διασύνδεση με διεθνή δίκτυα,
- ενισχύσουν τον κοινωνικό απολογισμό και τη διαφάνεια προς την κοινωνία.
Το όραμα για το 2030 είναι η δημιουργία ενός ενιαίου εθνικού οικοσυστήματος Κ.ΑΛ.Ο., συνδεδεμένου με τα ευρωπαϊκά δίκτυα κοινωνικής οικονομίας, που θα παρέχει εκπαίδευση, τεχνογνωσία, πρόσβαση στη χρηματοδότηση και μηχανισμούς αξιολόγησης κοινωνικού αντίκτυπου.
Η κοινωνική οικονομία στην Ελλάδα είναι μια διαρκής ιστορία αντίστασης, προσαρμογής και αναγέννησης. Από τα μικρά χωριά του 19ου αιώνα μέχρι τις σύγχρονες συνεργατικές πλατφόρμες της Αθήνας, της Θεσσαλονίκης και των νησιών, το κοινό νήμα είναι η πίστη στη δύναμη του «εμείς».
Δεν πρόκειται για μια εναλλακτική οικονομία, αλλά για μια αναγκαία οικονομία του μέλλοντος – όπου ο άνθρωπος και η κοινότητα μπαίνουν στο κέντρο των αποφάσεων, και όπου το κέρδος δεν είναι αυτοσκοπός αλλά εργαλείο κοινωνικής προόδου.
Η Ελλάδα, με τη μακραίωνη παράδοση φιλοξενίας, συνεργασίας και πολιτισμού, μπορεί να γίνει παράδειγμα Ευρωπαϊκής χώρας κοινωνικής καινοτομίας. Αρκεί να επενδύσει στην εκπαίδευση, στη διασύνδεση και στη συλλογική ηγεσία.
Η Κοινωνική Οικονομία δεν είναι απλώς ένα σύνολο νομικών μορφών· είναι ένας τρόπος ζωής που επαναπροσδιορίζει την έννοια του πλούτου, μετατρέποντας την αλληλεγγύη σε κινητήρια δύναμη ανάπτυξης.
Κάθε ΚοινΣΕπ που γεννιέται, κάθε άνθρωπος που εντάσσεται, κάθε δράση που επιφέρει κοινωνικό όφελος, αποτελεί μια πράξη ελπίδας για μια Ελλάδα πιο δίκαιη, βιώσιμη και ανθρώπινη.
Discover more from ΔΙΚΤΥΟ ΚοινΣΕπ
Subscribe to get the latest posts sent to your email.
 και φορείς της Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας στην Ελλάδα. Παρέχει πληροφορίες για την ίδρυση και διαχείριση…){kind=link}