Ο Απόλυτος Οδηγός Υποχρεώσεων για Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις (ΚοινΣΕπ): Νομική Συμμόρφωση, Διαφάνεια και Βιώσιμη Διοίκηση με Πίνακες και Checklist για Ορθό Προγραμματισμό


Η ιστοσελίδα koinsep.org αποτελεί μια πλατφόρμα ενημέρωσης και υποστήριξης για Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις (ΚοινΣΕπ) και φορείς της Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας στην Ελλάδα. Παρέχει πληροφορίες για την ίδρυση και διαχείριση ΚοινΣΕπ, όπως οδηγούς, νέα για επιδοτήσεις, νομικές και φορολογικές συμβουλές, καθώς και επικαιροποιημένα θέματα για τη λειτουργία τους. Απευθύνεται σε επαγγελματίες και πολίτες που επιθυμούν να συμβάλλουν στην κοινωνική οικονομία, ενισχύοντας την τοπική ανάπτυξη και τις κοινωνικές δράσεις και λειτουργει μέχρι σήμερα ανελλιπώς από το 2012


Εάν αποφασίσετε την δημιουργία της δικής σας ΚοινΣΕπ και έχετε μια καλή ιδέα που πληροί τα κριτήρια του νόμου 4430/2016 ελάτε σε επαφή μαζί μας από εδώ για να σας βοηθήσουμε με την 12χρονη εμπειρία μας στον τομέα της Κοινωνικής Οικονομίας και στην Δημιουργία άνω των 700 Επιτυχημένων ΚοινΣΕπ


Οι Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις (ΚοινΣΕπ) αποτελούν βασικά κύτταρα της Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας (Κ.ΑΛ.Ο.), υπηρετώντας συλλογικούς και κοινωνικούς σκοπούς αντί του ατομικού κέρδους. Σε έναν κόσμο που επιζητά δίκαιη ανάπτυξη, κοινωνική δικαιοσύνη και βιωσιμότητα, οι ΚοινΣΕπ έρχονται να καλύψουν κοινωνικές ανάγκες, να ενδυναμώσουν ευάλωτες ομάδες και να προσφέρουν λύσεις με ανθρώπινο πρόσωπο.

Ωστόσο, για να λειτουργούν αποτελεσματικά και με θεσμική εγκυρότητα, οι ΚοινΣΕπ οφείλουν να τηρούν αυστηρά ένα πλέγμα νομικών, διοικητικών, οικονομικών και κοινωνικών υποχρεώσεων, όπως αυτές καθορίζονται κυρίως από τον Νόμο 4430/2016 και τις εφαρμοστικές του διατάξεις (ΦΕΚ Β’ 56/18-01-2017).

Η συμμόρφωση με αυτό το πλαίσιο δεν είναι μια απλή γραφειοκρατική υποχρέωση· είναι μια διαρκής δέσμευση διαφάνειας, δημοκρατίας, λογοδοσίας και κοινωνικής αποστολής. Η μη τήρησή τους μπορεί να οδηγήσει ακόμη και στη διαγραφή της επιχείρησης από το Εθνικό Μητρώο Κ.ΑΛ.Ο. και να επιφέρει αποκλεισμό από προγράμματα χρηματοδότησης ή συνεργασίες.

Το παρόν άρθρο αποτελεί μια εκτενή, δομημένη και απόλυτα πρακτική παρουσίαση όλων των υποχρεώσεων που βαρύνουν μια ΚοινΣΕπ, από τη σύστασή της έως την καθημερινή λειτουργία της και την αλληλεπίδρασή της με τα μέλη, την κοινωνία και τις δημόσιες αρχές. Απευθύνεται σε ιδρυτές, μέλη, λογιστές, νομικούς, συμβούλους και στελέχη που επιθυμούν όχι μόνο να αποφύγουν κυρώσεις, αλλά και να εξασφαλίσουν την μακροπρόθεσμη νομιμότητα, αξιοπιστία και θετική επίδραση της ΚοινΣΕπ στην κοινωνία.

🔹 1. Υποχρεώσεις κατά την Ίδρυση και Εγγραφή

Υποχρέωση Περιγραφή Σημείωση
Καταστατικό Καταγραφή κοινωνικού και συλλογικού σκοπού, δημοκρατικής διοίκησης, οικονομικού μοντέλου Υποχρεωτικό
Ελάχιστος αριθμός μελών 5 (Συλλογικού σκοπού), 7 (Ένταξης) Φυσικά πρόσωπα
Συνεταιριστική μερίδα ≥ 100€/μέλος Εγγραφή σε Μητρώο
Εγγραφή στο Μητρώο Κ.ΑΛ.Ο. Ηλεκτρονική υποβολή μέσω πλατφόρμας του Υπ. Εργασίας Επισυνάπτονται όλα τα νομιμοποιητικά έγγραφα
Υποχρεωτική δημοσιοποίηση Εγκεκριμένο καταστατικό και απόφαση εγγραφής Αναρτάται στο ΓΕΜΗ

📌 Checklist Ίδρυσης:

  • Το καταστατικό καλύπτει όλους τους υποχρεωτικούς όρους;
  • Έχουν συγκεντρωθεί οι υποχρεωτικές μερίδες;
  • Υποβλήθηκαν όλα τα έγγραφα εγγραφής;
  • Ελήφθη απόφαση εγγραφής στο Μητρώο;
  • Πραγματοποιήθηκε εγγραφή στο ΓΕΜΗ;

🔹 2. Υποχρεώσεις Οικονομικής Διαχείρισης

Κατηγορία Υποχρέωση Νόμιμη βάση
Λογιστικά Τήρηση βιβλίων Β’ κατηγορίας (ή Γ’ για μεγάλες επιχειρήσεις) Ν. 4308/2014
Οικονομικές καταστάσεις Ετήσια κατάθεση ισολογισμού & αποτελεσμάτων χρήσης Υποβάλλεται στο Μητρώο
Μη διανομή κερδών 65% των καθαρών κερδών για κοινωνικούς σκοπούς Έως 35% στα εργαζόμενα μέλη
Ετήσιος απολογισμός Ανάλυση κοινωνικής απόδοσης και οικονομικής χρήσης Αναρτάται ετησίως
Φορολογικές υποχρεώσεις Υποβολή Ε3, Ε1 (όπου προβλέπεται), ΦΠΑ, ΕΝΦΙΑ Μέσω TaxisNet

📌 Checklist Οικονομικής Διαχείρισης:

  • Τηρούνται τα λογιστικά βιβλία σύμφωνα με τον νόμο;
  • Έχει υποβληθεί απολογισμός στον χρόνο;
  • Έγινε διανομή κερδών μόνο στους εργαζόμενους;
  • Έχουν υποβληθεί οι φορολογικές δηλώσεις εγκαίρως;
  • Έχει εγκριθεί και κατατεθεί το ετήσιο πρόγραμμα δράσης;

🔹 3. Διοικητικές Υποχρεώσεις και Διακυβέρνηση

Υποχρέωση Περιγραφή Προθεσμία
Διοικούσα Επιτροπή Εκλέγεται από Γενική Συνέλευση. Τα μέλη είναι φυσικά πρόσωπα Άπαξ ανά 3ετία (ή καταστατικά)
Ενημέρωση Μητρώου Κάθε μεταβολή μελών ή διοίκησης Εντός 30 ημερών
Γενική Συνέλευση Τακτική σύγκληση με απαρτία και πρακτικά Ετησίως (τουλάχιστον)
Δημοκρατική ψήφος Μία ψήφος ανά μέλος ανεξαρτήτως συμμετοχής Υποχρεωτική καταστατική πρόβλεψη
Διοικητικά βιβλία Βιβλίο πρακτικών ΔΣ και ΓΣ Υποχρεωτικά για κάθε συνεδρίαση

📌 Checklist Διοικητικής Διακυβέρνησης:

  • Έχει οριστεί και ενημερωθεί η Διοικούσα Επιτροπή;
  • Ενημερώθηκε το Μητρώο για κάθε αλλαγή;
  • Κρατούνται πρακτικά και υπογράφονται από τα μέλη;
  • Πραγματοποιήθηκαν όλες οι απαιτούμενες Γενικές Συνελεύσεις;

🔹 4. Υποχρεώσεις απέναντι στους Εργαζόμενους

Υποχρέωση Περιγραφή Προβλεπόμενο
Σύμβαση εργασίας Υποχρεωτική για όλους τους εργαζόμενους Πλήρης ή μερική
Αμοιβές Προβλέπονται στο καταστατικό ή απόφαση ΓΣ Κατώτατος μισθός – συλλογική σύμβαση
Ασφαλιστικές εισφορές Κανονική υπαγωγή στον ΕΦΚΑ Σύμφωνα με τον τύπο εργασίας
Δικαίωμα μεριδίου Μέχρι 35% των κερδών σε εργαζόμενα μέλη Κατά αναλογία
Επαγγελματική ασφάλεια Συμμόρφωση με Κανόνες Υγιεινής & Ασφάλειας Ιδιαίτερα σε υπαίθριες εργασίες

📌 Checklist Ανθρώπινου Δυναμικού:

  • Όλοι οι εργαζόμενοι έχουν νόμιμες συμβάσεις;
  • Καταβάλλονται κανονικά οι ασφαλιστικές εισφορές;
  • Οι εργαζόμενοι που είναι μέλη λαμβάνουν μέρισμα σύμφωνα με τον νόμο;
  • Υπάρχει πολιτική προστασίας στον χώρο εργασίας;

🔹 5. Υποχρεώσεις προς Τρίτους, Δημόσιο και Κοινωνία

Υποχρέωση Περιγραφή Όργανο Ελέγχου
Πιστοποίηση δράσεων Περιγραφή στο καταστατικό των κοινωνικών/περιβαλλοντικών σκοπών Μητρώο Κ.ΑΛ.Ο.
Ενημέρωση για δραστηριότητες Ετήσιος κοινωνικός απολογισμός Δημόσια πρόσβαση
Δεκτικότητα σε έλεγχο Αποδοχή αιφνίδιων ή τακτικών ελέγχων από Υπ. Εργασίας Τμήμα Μητρώου
Συμμετοχή σε προγράμματα Κατά προτεραιότητα για ενεργές και συμμορφούμενες ΚοινΣΕπ Ευρωπαϊκά και εθνικά
Αναφορά παραβάσεων Υποχρέωση ενημέρωσης για σοβαρές παραβάσεις Εντός εύλογου χρόνου

📌 Checklist Δημόσιας Λογοδοσίας:

  • Υπάρχει επικαιροποιημένος απολογισμός δράσεων;
  • Η ΚοινΣΕπ δέχεται και συνεργάζεται σε ελέγχους;
  • Οι πληροφορίες είναι προσβάσιμες σε εταίρους/μέλη/δημόσιους φορείς;

🔹 6. Υποχρεώσεις σε Περίπτωση Αδράνειας ή Παράβασης

Κατάσταση Περιγραφή Απόφαση
Προσωρινή αναστολή Μη τήρηση βασικών υποχρεώσεων (π.χ. ποσοστών ευάλωτων) Εντός 3 μηνών επανόρθωση
Οριστική διαγραφή Μη συμμόρφωση ή αδράνεια 2 συνεχών χρήσεων Απόφαση Υπουργείου
Λύση και εκκαθάριση Καταστατική ή αναγκαστική Εφαρμόζεται ο Ν. 4430/2016 & εμπορικό δίκαιο

📌 Checklist Διατήρησης Ενεργής Ιδιότητας:

  • Έχουν υποβληθεί όλα τα προβλεπόμενα στοιχεία;
  • Διατηρούνται τα ποσοστά συμμετοχής ευάλωτων ομάδων (όπου απαιτείται);
  • Έχει τηρηθεί η κανονικότητα δραστηριοτήτων (μη αδράνεια);

Η Συνεπής Τήρηση Υποχρεώσεων ως Σφραγίδα Κοινωνικής Νομιμοποίησης και Βιωσιμότητας της ΚοινΣΕπ

Η επιτυχία μιας Κοινωνικής Συνεταιριστικής Επιχείρησης δεν μετριέται μόνο με αριθμούς, αλλά με τον βαθμό στον οποίο υπηρετεί ουσιαστικά τον κοινωνικό της σκοπό. Όμως καμία πρόθεση, όραμα ή καινοτομία δεν είναι αρκετή αν δεν συνοδεύεται από την αδιάλειπτη τήρηση των νομικών και λειτουργικών υποχρεώσεων που προβλέπει το θεσμικό πλαίσιο.

Η συμμόρφωση με τα οριζόμενα του Ν. 4430/2016, η έγκαιρη υποβολή οικονομικών στοιχείων, η συνεχής ενημέρωση του Μητρώου, η διασφάλιση της κοινωνικής σύνθεσης των μελών και εργαζομένων, η λογοδοσία στους πολίτες και στις αρχές, είναι πράξεις ευθύνης, σοβαρότητας και αξιοπιστίας.

Η μη τήρηση των υποχρεώσεων μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια της ιδιότητας του Φορέα Κ.ΑΛ.Ο., αποκλεισμό από επιχορηγήσεις, κακή φήμη και – κυρίως – αποτυχία του κοινωνικού σκοπού. Από την άλλη πλευρά, μια ΚοινΣΕπ που λειτουργεί με πλήρη διαφάνεια, διοικητική συνέπεια και κοινωνική δέσμευση χτίζει γέφυρες εμπιστοσύνης με τα μέλη της, τους πολίτες, τους συνεργάτες, τους χρηματοδότες και το κράτος.

Ο δρόμος της Κοινωνικής Οικονομίας είναι απαιτητικός, αλλά ταυτόχρονα βαθιά ουσιαστικός. Και η τήρηση των υποχρεώσεων δεν είναι το τέλος της διαδρομής – είναι η βάση για να ανθίσει κάθε κοινωνική προσπάθεια. Όποιος επιθυμεί να δρα με κοινωνική ευθύνη και νομιμότητα, δεν έχει άλλη επιλογή από το να μετατρέψει τις υποχρεώσεις αυτές σε καθημερινή πράξη συνέπειας και σεβασμού προς το συλλογικό καλό.

Μια ΚοινΣΕπ, όσο καλά οργανωμένη και εμπνευσμένη κι αν είναι, δεν μπορεί να ευδοκιμήσει χωρίς πλήρη και διαρκή συμμόρφωση με τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τον νόμο και τις αποφάσεις του κράτους. Η νομιμότητα και η διαφάνεια δεν είναι δευτερεύοντα στοιχεία, αλλά βασικοί άξονες εμπιστοσύνης, τόσο απέναντι στην κοινωνία όσο και προς τους δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς χρηματοδότησης.

Η ενσωμάτωση των πινάκων και των checklist που παρατέθηκαν σε αυτό το άρθρο μπορεί να αποτελέσει εργαλείο καθημερινής διοίκησης, στρατηγικού σχεδιασμού και εσωτερικού ελέγχου, λειτουργώντας προληπτικά αλλά και ενισχυτικά της λογοδοσίας.

Η ΚοινΣΕπ που σέβεται τις υποχρεώσεις της αξιοποιεί στο έπακρο το δυναμικό της και δικαιώνει τον λόγο ύπαρξής της. Και εκείνη που τις αγνοεί, θέτει σε κίνδυνο όχι μόνο την ίδια την ύπαρξή της, αλλά και την ίδια την έννοια της κοινωνικής επιχειρηματικότητας. Η επιλογή είναι ευθύνη όλων των μελών.


Discover more from ΔΙΚΤΥΟ ΚοινΣΕπ

Subscribe to get the latest posts sent to your email.