---

Η ιστοσελίδα koinsep.org αποτελεί μια πλατφόρμα ενημέρωσης και υποστήριξης για Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις (ΚοινΣΕπ) και φορείς της Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας στην Ελλάδα. Παρέχει πληροφορίες για την ίδρυση και διαχείριση ΚοινΣΕπ, όπως οδηγούς, νέα για επιδοτήσεις, νομικές και φορολογικές συμβουλές, καθώς και επικαιροποιημένα θέματα για τη λειτουργία τους. Απευθύνεται σε επαγγελματίες και πολίτες που επιθυμούν να συμβάλλουν στην κοινωνική οικονομία, ενισχύοντας την τοπική ανάπτυξη και τις κοινωνικές δράσεις και λειτουργει μέχρι σήμερα ανελλιπώς από το 2012

---

Εάν αποφασίσετε την δημιουργία της δικής σας ΚοινΣΕπ και έχετε μια καλή ιδέα που πληροί τα κριτήρια του νόμου 4430/2016 ελάτε σε επαφή μαζί μας από εδώ για να σας βοηθήσουμε με την 12χρονη εμπειρία μας στον τομέα της Κοινωνικής Οικονομίας και στην Δημιουργία άνω των 730 Επιτυχημένων ΚοινΣΕπ

---

Το Οργανόγραμμα ως Ζωντανός Οργανισμός μιας Κοινωνικής Επιχείρησης

Η Κοινωνική Συνεταιριστική Επιχείρηση (ΚοινΣΕπ) είναι κάτι πολύ περισσότερο από μια νομική μορφή ή μια συλλογικότητα με ωραίες προθέσεις. Είναι ένας οργανισμός με ψυχή, που γεννιέται από την ανάγκη των ανθρώπων να συνεργαστούν ισότιμα, να προσφέρουν στην κοινωνία και να οικοδομήσουν ένα βιώσιμο οικονομικό μοντέλο που δεν βασίζεται στην εκμετάλλευση, αλλά στη συνεργασία, τη διαφάνεια και τη συμμετοχικότητα.

Όπως κάθε ζωντανός οργανισμός, έτσι και η ΚοινΣΕπ χρειάζεται σκελετό και νευρικό σύστημα. Ο σκελετός είναι το οργανόγραμμά της — η δομή που στηρίζει τη δράση, τη ροή των αποφάσεων και τη λειτουργία όλων των μελών. Το νευρικό σύστημα είναι οι διαδικασίες επικοινωνίας, συντονισμού και αξιολόγησης, που δίνουν ζωή και συνοχή σε αυτή τη δομή.

Στην πράξη, όμως, οι περισσότερες ΚοινΣΕπ δυσκολεύονται σε αυτό ακριβώς το σημείο: έχουν όραμα, σκοπό, αξίες, αλλά λείπει το λειτουργικό πλαίσιο που θα μετατρέψει τη θεωρία σε πράξη. Χωρίς οργανόγραμμα, οι ρόλοι μπλέκονται, οι ευθύνες δεν είναι σαφείς, οι αποφάσεις καθυστερούν και ο κοινωνικός αντίκτυπος χάνεται μέσα στην καθημερινή αταξία.

Ένα σωστά σχεδιασμένο οργανόγραμμα είναι ο πυρήνας της εσωτερικής δημοκρατίας μιας ΚοινΣΕπ. Δείχνει ποιος αποφασίζει, ποιος εκτελεί, ποιος παρακολουθεί και ποιος λογοδοτεί. Συνδέει τη διακυβέρνηση με την παραγωγή έργου, τη στρατηγική με την κοινωνική δράση, και την οικονομική διαχείριση με την ηθική λογοδοσία. Είναι ένα εργαλείο ισορροπίας ανάμεσα στην επιχειρησιακή αποτελεσματικότητα και την κοινωνική αποστολή.

Σε αυτό το άρθρο, παρουσιάζεται η πιο αναλυτική και ολοκληρωμένη μεθοδολογία δημιουργίας οργανογράμματος για ΚοινΣΕπ, που μπορεί να εφαρμοστεί άμεσα σε κάθε στάδιο ανάπτυξης – από τα πρώτα βήματα μιας μικρής συνεταιριστικής ομάδας μέχρι τη λειτουργία μιας ανεπτυγμένης κοινωνικής επιχείρησης με πολλαπλές δράσεις, χρηματοδοτήσεις, ωφελούμενους και προσωπικό.

Η καθοδήγηση αυτή δεν περιορίζεται στη θεωρία. Περιλαμβάνει πλήρη μοντέλα δομής, πρακτικά παραδείγματα, ρόλους, σχέσεις, δείκτες μέτρησης, διαδικασίες και εργαλεία που μπορούν να προσαρμοστούν σε κάθε τομέα δραστηριότητας — από την αγροτική παραγωγή μέχρι την εκπαίδευση, από την ανακύκλωση μέχρι τον τουρισμό και την κοινωνική φροντίδα.

⚙️ 1. Το Οργανόγραμμα ως Καθρέφτης της Κοινωνικής Ταυτότητας της ΚοινΣΕπ

Κάθε ΚοινΣΕπ έχει τριπλή ταυτότητα:

1. Κοινωνική — εξυπηρετεί ανθρώπους, ομάδες, κοινότητες.
2. Συνεταιριστική — λειτουργεί με δημοκρατία και συλλογικές αποφάσεις.
3. Επιχειρηματική — παράγει προϊόντα ή υπηρεσίες με οικονομική βιωσιμότητα.

Το οργανόγραμμα πρέπει να αποτυπώνει αυτή τη σύνθεση τριών αξόνων:

• Τη δημοκρατική διακυβέρνηση (Γενική Συνέλευση, Διοικούσα Επιτροπή, μέλη).
• Τη διοικητική λειτουργία (συντονισμός, διαχείριση, οικονομικός έλεγχος).
• Την παραγωγή και τον κοινωνικό αντίκτυπο (υπηρεσίες, έργα, ωφελούμενοι).

Ένα απλό διάγραμμα δεν αρκεί. Το οργανόγραμμα πρέπει να ζει, να ενημερώνεται και να εξελίσσεται όπως εξελίσσεται και η επιχείρηση. Πρέπει να συνδέεται με τους στόχους (OKR), τους δείκτες κοινωνικού αντίκτυπου (KPI, SROI) και τις διαδικασίες συμμόρφωσης με τη νομοθεσία (Ν.4430/2016).

🧩 2. Θεμελιώδεις Αρχές Σχεδιασμού Ενός Ζωντανού Οργανογράμματος

1. Διαφάνεια και Ισότητα: Κάθε μέλος έχει σαφή γνώση του ρόλου και των ορίων του.
2. Σαφή Κατανομή Ρόλων: Καμία λειτουργία χωρίς υπεύθυνο και καμία ευθύνη χωρίς λογοδοσία.
3. Ευελιξία: Το οργανόγραμμα προσαρμόζεται σε νέα έργα ή αλλαγές στο προσωπικό.
4. Συμμετοχικότητα: Η διαδικασία σχεδιασμού γίνεται με ενεργό συμμετοχή των μελών.
5. Αντικειμενικότητα: Οι αποφάσεις στηρίζονται σε δεδομένα, όχι σε προσωπικές σχέσεις.
6. Κοινωνική Συνάφεια: Κάθε θέση υπηρετεί τον σκοπό, όχι μόνο την παραγωγικότητα.
7. Διασύνδεση: Όλα τα τμήματα επικοινωνούν, ανταλλάσσουν πληροφορίες και συντονίζονται.

🏛 3. Η Ιεραρχική Δομή της ΚοινΣΕπ

🔹 Επίπεδο 1: Διακυβέρνηση

• Γενική Συνέλευση (Γ.Σ.) – Το ανώτατο όργανο που χαράζει πολιτική, εγκρίνει απολογισμούς, επιλέγει τη Διοικούσα Επιτροπή και καθορίζει τις στρατηγικές προτεραιότητες.
• Διοικούσα Επιτροπή (Δ.Ε.) – Εκτελεί τις αποφάσεις της Γ.Σ., ελέγχει τη διαχείριση, επιβλέπει τη συμμόρφωση και εγκρίνει σημαντικές δαπάνες.

🔹 Επίπεδο 2: Εκτελεστική Διοίκηση

• Συντονιστής/Διευθυντής Λειτουργίας – Ο επιχειρησιακός πυρήνας. Διαχειρίζεται καθημερινά έργα, προσωπικό και ροές πληροφόρησης.
• Οικονομική Διαχείριση & Συμμόρφωση – Ελέγχει λογιστικά, προϋπολογισμούς, πληρωμές, φορολογικές υποχρεώσεις και το ποσοστό 25% μισθοδοσίας.
• Τμήμα Προγραμμάτων και Χρηματοδότησης – Εντοπίζει προκηρύξεις, συντάσσει προτάσεις, υλοποιεί έργα και παρακολουθεί δείκτες.
• Τμήμα Παραγωγής ή Υπηρεσιών – Οργανώνει τη βασική δραστηριότητα της ΚοινΣΕπ.
• Τμήμα Πωλήσεων και Επικοινωνίας – Προωθεί προϊόντα, αναδεικνύει το κοινωνικό έργο, διαχειρίζεται σχέσεις με πελάτες και υποστηρικτές.
• Τμήμα Κοινωνικού Αντίκτυπου και Ποιότητας – Μετρά και τεκμηριώνει την κοινωνική προσφορά και τον αντίκτυπο στην κοινότητα.

🔹 Επίπεδο 3: Υποστηρικτικές και Εξειδικευμένες Λειτουργίες

• Ανθρώπινο Δυναμικό και Ένταξη Ευάλωτων Ομάδων.
• Νομική και Διοικητική Υποστήριξη.
• Εθελοντισμός και Κοινοτική Εμπλοκή.
• Ψηφιακά Εργαλεία και Data Management.

📊 4. Τυποποίηση Λειτουργιών και Ροών

Η ΚοινΣΕπ χρειάζεται να μεταφράσει κάθε λειτουργία σε σαφή διαδικασία με υπεύθυνο, δείκτη και τεκμηρίωση.
Παράδειγμα:

🌍 5. Το Οργανόγραμμα ως Εργαλείο Κοινωνικού Αντίκτυπου

Το οργανόγραμμα δεν πρέπει να δείχνει μόνο ποιος κάνει τι, αλλά και πώς η κάθε δράση συνεισφέρει στον κοινωνικό σκοπό.
Κάθε θέση μπορεί να έχει συνοδευτικό KPI, όπως:

• ατόμων που επανεντάχθηκαν στην εργασία.

• % αύξηση τοπικής συμμετοχής.

• δράσεων βιωσιμότητας ή περιβαλλοντικής εκπαίδευσης.

• % εσωτερικής δημοκρατικής συμμετοχής.

• εθελοντών ή συνεργασιών με φορείς Κ.ΑΛ.Ο.

Έτσι το οργανόγραμμα αποκτά ανθρώπινη διάσταση: δεν είναι απλώς ένα διάγραμμα εξουσίας, αλλά ένα χάρτης κοινωνικής επίδρασης.

🧠 6. Τρία Στάδια Ανάπτυξης Ενός Οργανογράμματος ΚοινΣΕπ

1️⃣ Εμβρυακό Στάδιο (έως 7 μέλη)

• Ευέλικτη δομή με συντονιστή και επιμερισμό ρόλων.
• Όλα τα μέλη εμπλέκονται άμεσα στη λήψη αποφάσεων.
• Στόχος: Οργάνωση και καταγραφή διαδικασιών.

2️⃣ Αναπτυσσόμενο Στάδιο (8–20 μέλη)

• Δημιουργία επίσημων τμημάτων.
• Εισαγωγή KPIs και RACI διαγράμματος.
• Καθορισμός υπευθύνων έργων.

3️⃣ Ωριμό Στάδιο (20+ μέλη)

• Επίσημοι ρόλοι διευθυντών γραμμών.
• Καθιέρωση εβδομαδιαίων και τριμηνιαίων ρουτινών.
• Ετήσιος Κοινωνικός Απολογισμός με μετρήσιμα δεδομένα.

🧾 7. Συμπληρωματικά Εργαλεία Εφαρμογής

• RACI Matrix (ποιος είναι Υπεύθυνος, Ποιος εγκρίνει, Ποιος συμβουλεύεται, Ποιος ενημερώνεται).
• OKR System (Στόχοι και Αποτελέσματα).
• KPI Dashboard (μετρήσεις κοινωνικού αντικτύπου).
• Checklists Συμμόρφωσης (Ν.4430/2016).
• Policy Briefs (Διαφάνεια, GDPR, Συγκρούσεις Συμφερόντων).

Όλα αυτά ενσωματώνονται στο οργανόγραμμα ως μηχανισμοί ελέγχου, εμπιστοσύνης και διαρκούς βελτίωσης.

🌅 Από τη Δομή στη Ζωντανή Κουλτούρα Συνεργασίας

Ένα οργανόγραμμα δεν είναι ποτέ οριστικό. Δεν είναι ένα έγγραφο για να το καταθέσεις στο μητρώο ή να το κορνιζάρεις στον τοίχο. Είναι ένας ζωντανός μηχανισμός που εξελίσσεται όπως και οι άνθρωποι που τον απαρτίζουν.
Μια ΚοινΣΕπ που επενδύει στη σωστή εσωτερική οργάνωση χτίζει κουλτούρα συνεργασίας, λογοδοσίας και εμπιστοσύνης. Κάθε μέλος νιώθει ότι έχει θέση, λόγο και ρόλο. Κάθε ευάλωτο άτομο που εντάσσεται νιώθει ότι συμμετέχει ενεργά σε μια κοινότητα και όχι σε μια απρόσωπη εταιρεία.

Ένα λειτουργικό οργανόγραμμα είναι εργαλείο ενδυνάμωσης. Δίνει στις ΚοινΣΕπ τη δύναμη να λειτουργούν επαγγελματικά, να εξασφαλίζουν χρηματοδοτήσεις, να συνεργάζονται με δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς, να τηρούν τη νομιμότητα και να αποδεικνύουν με στοιχεία τον κοινωνικό τους αντίκτυπο.

Κάθε ρόλος, κάθε διάγραμμα, κάθε γραμμή επικοινωνίας είναι ένα βήμα πιο κοντά σε μια οικονομία με ανθρώπινο πρόσωπο, που συνδυάζει τη διαφάνεια με τη δημιουργία ευκαιριών και τη συνεργασία με την ευθύνη.

Στην ουσία, το οργανόγραμμα της ΚοινΣΕπ δεν είναι ένα χαρτί· είναι η απεικόνιση του συλλογικού ονείρου: μιας κοινωνίας που δουλεύει μαζί, με κανόνες, όραμα και σκοπό.

Από αυτό ξεκινά η μετάβαση από την απλή συμμετοχή στη συνεταιριστική ηγεσία — από την πρόθεση στην πράξη, από τη θεωρία στη βιώσιμη κοινωνική αλλαγή.

Η επιτυχία μιας Κοινωνικής Συνεταιριστικής Επιχείρησης δεν κρίνεται μόνο από τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες της, αλλά από το πώς οργανώνει τη συλλογική της δράση.

Ένα λειτουργικό οργανόγραμμα δεν είναι απλώς ένα διοικητικό εργαλείο· είναι η ζωντανή απόδειξη της δημοκρατίας, της ευθύνης και της κοινωνικής αποστολής που διαπερνά κάθε πτυχή της λειτουργίας της.

Όταν η ΚοινΣΕπ γνωρίζει ποιος κάνει τι, πώς λαμβάνονται οι αποφάσεις, πώς μετριέται ο κοινωνικός αντίκτυπος και πώς διασφαλίζεται η διαφάνεια, τότε έχει δημιουργήσει έναν μηχανισμό εμπιστοσύνης — τόσο στο εσωτερικό της όσο και προς την κοινωνία.

Κάθε ρόλος, κάθε διαδικασία και κάθε δείκτης μετατρέπεται σε κρίκο μιας αλυσίδας που οδηγεί σε σταθερότητα, ανάπτυξη και κοινωνικό αποτύπωμα.

Η δημιουργία ενός τέτοιου οργανογράμματος είναι ίσως η πιο ουσιαστική πράξη ωρίμανσης για μια ΚοινΣΕπ: ένα πέρασμα από τη φάση της καλής πρόθεσης στη φάση της τεκμηριωμένης, αποτελεσματικής και διαφανούς δράσης.

Και αυτό ακριβώς είναι το σημείο που η κοινωνική οικονομία παύει να είναι θεωρία — και γίνεται πραγματική, μετρήσιμη δύναμη αλλαγής.

Η Κοινωνική Οικονομία στην Πράξη